يا اهل بيت النبوة
اوّلين ويژگي و امتياز ائمّه معصومين عليهم السلام، اهل بيتِ نبوّت بودن آنهاست.
راغب اصفهاني در مفردات «اهل» را ترجمه نكرده و معناي آن را به اعتبار كلمه اي كه «اهل» به آن اضافه شده مي داند. او مي گويد: «اهل الرجل همان كساني هستند كه با آن شخص از نظر نسب، دين و اموري مانند صنعت، خانه و شهر، وجه جامعي داشته باشند.» سپس مي گويد: «اهل بيتِ مردْ كساني اند كه خويشي و نسبْ آنها را گرد هم آورده است.»
«بيت» به معناي خانه و آشيانه است. گاهي آن خانه و آشيانه، حسي و ظاهري است.
[ صفحه 31]
مانند تمامي خانه هايي كه مردم براي سُكناي خود مي سازند و گاهي باطني است كه عبارت است از خانه هاي روحاني و معنوي.
«اهل بيت» به اتّفاق اكثر علما و مفسران اسلام، [1] به خاندان پاك پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله اشاره دارد. چرا كه آنان، اهل و ساكن خانه هاي باطني و ظاهري پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله هستند.
بعضي «اهل بيت» را زنان و دختران پيامبر صلي الله عليه وآله دانسته اند و برخي نيز عموها و عمه هاي پيامبر صلي الله عليه وآله را جزء اهل بيت دانسته اند. ولي «اهل بيت» به واسطه نقل متواتر و تفاسير، قابل تطابق با آنان نيست و فقط پنج تن عليهم السلام و فرزندان معصوم آنها را شامل مي شود. پيامبر صلي الله عليه وآله نيز براي معرفي اهل بيت به مردم زحمت هاي فراواني را متحمّل شد و احاديث فراواني از آن پيامبر اعظم صلي الله عليه وآله به ما رسيده است.
انس بن مالك مي گويد: پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله به مدت شش ماه هرگاه براي نماز صبح از خانه خارج مي شد كنار در خانه حضرت فاطمه و حضرت علي عليهما السلام مي ايستاد و مي فرمود: يا اَهْلَ البَيْتِ «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا». [2] .
اختصاص اين آيه به آن پنج تن (يعني پيامبر و حضرت امام علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين عليهم السلام) نزد عامه و خاصه مسلمانان، امري مشهور و رايج است.
عوام بن حوشب از تميمي مي گويد: بر عايشه وارد شدم و او به ما گفت: پيامبرِ خدا را ديده است كه حضرت علي، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسين عليهم السلام را فراخوانده و فرموده است: «اللّهُمَ هوُلاءِ اَهْلُ بَيْتي فَاذْهَبْ عَنْهُمُ الرِّجسَ و طَهَّرَّهُمْ تَطْهيرًا». [3] .
خداوندا اينان اهل بيت من هستند. پس هر گونه پليدي را از آنها دور كن و كاملاً پاكشان ساز.
[ صفحه 32]
در روايتي از امام حسن مجتبي عليه السلام درباره «اهل بيت» اين چنين آمده است:
قال الحسن عليه السلام: «انّا اهلُ بيتِ اَكرَمَنا الله بِالاِسلام و اختارَنا و اِصْطَفانا و اِجْتَبانا فَاذْهَبْ عَنَّا الرِّجس و طَهَّرَنا تطهيراً و الرِّجْس هُو الشكّ، فلا شَكُّ في اللّهِ الحقِّ و دينهِ اَبَداً و طَهَّرَنا مِنْ كُلِّ افْنٍ و غيَّةٍ». [4] .
امام حسن مجتبي عليه السلام فرمودند: ما خاندان پيامبر هستيم كه خداوند با اسلام گراميمان داشته است و ما را برگزيده، انتخابمان كرده است و هر گونه پليدي و رجس را از ما دور كرده، كاملاً پاكمان گردانيده است. پليدي و رجس، همان شك است و ما هرگز در وجود خداي حق و دين او ترديد نمي كنيم، خداوند ما را از هر گونه سست رأيي و گمراهي پاك گردانيده است.
«نبوة» به معناي «پيامبري» است و آن خبر دادن از غيب يا آينده، به اذن خدا، به وسيله وحي و الهام خداوند است. بنابراين «نبي» كسي است كه بر او وحي نازل مي شود و مقام او همان دريافت وحي براي خودسازي خود و اطرافياني كه خواهان خودسازي هستند، مي باشد و «رسول» كسي است كه صاحب آيين و مأمور ابلاغ باشد. يعني وحي الهي را دريافت مي كند و به مردم مي رساند. برخلاف «نبي» كه وحي را دريافت مي كند ولي موظّف به ابلاغ آن نيست، بلكه وحي نازل شده تنها براي انجام وظيفه خود او و كساني كه از وي سؤال مي كنند، مي باشد.
پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله علاوه بر مقام «نبوّت» داراي مقام «رسالت و امامت» نيز بودند. يعني هم دريافت وحي مي كردند، هم تبليغ فرمان هاي الهي و هم مأموريت داشتند كه حكومت تشكيل داده، و احكام الهي را اجرا نموده، به تربيت نفوس بپردازند.
توجّه به اين نكته لازم است كه ائمّه اطهار عليهم السلام علاوه بر آن كه اهل بيت نبي و خاندان
[ صفحه 33]
پاك پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله هستند، «اهل بيت نبوة» كه خاندان پيامبري است نيز مي باشند.
پاورقي
[1] در تفسير آيه 33، سوره احزاب.
[2] سوره مباركه احزاب، آيه 33.
[3] الامالي صدوق، ص 559.
[4] امالي شيخ طوسي، ص 562.