سلام به ائمّه اطهار عليهم السلام به دوگونه داده مي شود. گاهي هم زمان با نام بردن امام معصوم جهت احترام و عظمت دادن به او، بر وي سلام فرستاده مي شود كه معمولاً «عليه السَّلام»، «عليهماالسَّلام» و يا «عليهم السَّلام» گفته مي شود. يعني با ضمير غايب، بر او



[ صفحه 60]



سلام داده مي شود. همچنان كه امام سجّاد عليه السلام بر پيامبر صلي الله عليه وآله اينچنين درود مي فرستد:

«اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَيَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِيَارَةِ قَبْرِ رَسُولِكَ، صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ رَحْمَتُكَ وَ بَرَكَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَي آلِهِ (وَ آلِ رَسُولِكَ) عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ». [1] .

خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زيارت قبر پيامبرت - كه درودهايت بر او و رحمتت و بركاتت بر او و بر خاندانش باد - و خاندان پيامبرت - كه درود بر ايشان باد -.

گاهي نيز از ابتدا، قصد آن امام كرده و نام آن معصوم را براي اداي سلام مي آوريم و از ابتدا قصد سلام بر آن امام را داشته ايم. در اين صورت امام را حاضر دانسته با ضمير حاضر به او سلام مي نماييم. همان گونه كه در زيارت عاشورا مي گوييم:

«السَّلامُ عَلَيك يا اَبا عَبْداللَّه، السَّلام عَلَيك يَابْن رَسول اللّه...». [2] .

«ائمّة» جمع «امام» به معني پيشوا و شايسته پيروي شدن است.

«هدي» به معناي هدايت و رستگاري است.

و منظور آن است كه ائمّه اطهار عليهم السلام در هدايت و رستگاري، پيشوايان مردم هستند و يا مقصود آن است كه هدايت همراه و ملازم امامانِ معصوم عليهم السلام مي باشد.

آنها پيشوايِ هدايتند و پيروي از آنان كه شايسته پيروي هستند، هدايت و رستگاري به همراه دارد و هر كس از ائمّه عليهم السلام دوري گزيند، هدايت نيافته و از معرفت الهي و ايمان بهره اي نبرده است.

عن ابي حمزه «قال: قال لي ابو جعفر عليه السلام اِنَّما يَعْبُدُ اللّهَ مَن يَعْرِف اللّهَ فَامَّا مَنْ لا يَعْرِف اللّهَ فَانَّما يَعْبُدُهُ هكَذا ضَلالاً قلت: جُعِلْتُ فِداكَ فَما مَعْرِفَةُ اللّهَ؟ قالَ تَصديقُ اللّهَ عزَّ و جلَّ و تَصْديقُ رَسُوله صلي الله عليه وآله وسلم و مُوالاة عَلي عليه السلام و الاِئْتِهامَ بِه و بِاَئِمَّةِ



[ صفحه 61]



الهُدي عليهم السلام وَ البِرائَةِ اِلي اللّهِ عزَّ و جلَّ مِنْ عَدُوِّهِم». [3] .

ابو حمزه گويد: امام باقر عليه السلام به من فرمود: همانا كسي خداوند را پرستش مي كند كه او را بشناسد و كسي كه خدا را نمي شناسد، اين گونه (همانند مردمان جاهل) خداوند را گمراهانه مي پرستد. عرض كردم: قربانت شوم معرفت خداوند چيست؟ امام فرمودند: باور داشتن خداوندِ عزّ و جلّ و باور داشتن رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم و دوست داشتن علي عليه السلام و پيروي از او و از ائمّه هدي عليهم السلام و بيزاري جستن از دشمنان ايشان.

و در حديثي ديگر آمده است:

عن بريد العجلي عن ابي جعفر عليه السلام في قول اللّه عزَّ و جلَّ «إِنَّمَآ أَنتَ مُنذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ» [4] فقال: «رسول اللّه صلي الله عليه وآله وسلم المنذر و لِكلّ زَمان منا هادٍ يهديهم إلي ما جاءَ به نَبي اللّهِ صلي الله عليه وآله وسلم ثمّ الهداة مِن بَعْده عليٌّ ثمّ الأوصِياء واحدٌ بَعْد واحدٍ». [5] .

بريد عجلي مي گويد: از امام باقر عليه السلام درباره منظور خداوند در آيه «اي پيامبر تو بيم دهنده اي و براي هر قوم و ملّتي هدايت كننده اي هست.» سؤال كردم. امام فرمودند: رسول خدا صلي الله عليه وآله بيم دهنده است و در هر زمان يك نفر از ما اهل بيت هدايت كننده است، كه مردم را به آنچه پيامبر از طرف خداوند آورده، هدايت مي كند. هدايت كنندگان بعد از پيامبر صلي الله عليه وآله، علي عليه السلام و پس از او اصيااش يكي پس از ديگري است.