«حجج» جمع «حجة»، به معني دليل و گواه است.



[ صفحه 71]



«اولي» به معناي اوّلين است. «اولي» در اين جمله در مقابل «آخرت» قرار گرفته كه منظور از آن «دنيا» مي باشد و تكرار آن براي تأكيد معنوي يا رعايت سجع است. بعضي آن را «عالم برزخ» كه پس از مرگْ اوّلين عالم است، دانسته اند و برخي منظور از آن را «رجعت» دانسته اند و عدّه اي «اولي» را به «امّت هاي گذشته» تفسير نموده و بعضي نيز بر اين باورند كه «اولي» همان «عالم ذرّ» مي باشد.

منظور از اين فراز اين است كه ائمّه طاهرين عليهم السلام گواهاني هستند كه خداوند به وسيله آنان حجّتش را بر مردم به پايان رسانده است و آنان نشانه هاي روشن خداوند بر اهل دنيا و مردمان برانگيخته شده در آخرت هستند. و منظور از اين كه آنها حجّت و دليل در آخرت هستند، اين است كه پيروي از آنان سبب قبولي طاعات است و معيار سنجش اعمال مردم قرار مي گيرد.

قال الرضا عليه السلام: «نَحْن حُجَج اللّه في خَلْقه و نَحْن شُهَداء اللّه و اَعْلامُه في بَرِيَّتِه». [1] .

امام رضا عليه السلام فرمودند: ما حجّت هاي خداوند در ميان مردم و گواهان الهي و نشانه هاي خداوند در ميان مردم هستيم.

در حديثي ديگر از اميرالمؤمنين عليه السلام آمده است:

قال علي عليه السلام لكميل: «نَحْنُ حُجَجُ اللّه وَ بَيِّناتِه». [2] .

حضرت علي عليه السلام به كميل فرمودند: ما حجّت هاي خداوند و دليل هاي راهنما به سوي او هستيم.



[ صفحه 72]