«حفظه» جمع «حافظ» به معني نگهبان و پاسدار است.

«سر» راز به معني راز مي باشد.

ائمّه اطهار عليهم السلام نگهبانان و پاسداران اسرار و رازهاي خداوند هستند و هيچ پيامبر و فرشته اي نمي تواند تمام آن اسرار را نزد خود و درون سينه اش حفظ كند. ائمّه عليهم السلام بعضي از آن اسرار را براي اشخاصِ خاصّي كه قابليت پذيرش آن را داشته اند، بيان نموده اند.

عن جابر قال: «حدّثَني أَبُو جَعْفَر عليه السلام بِسَبْعينَ أَلْفَ حَديثٍ، لَمْ أَحْدِّثُ (أحد) بها أحداً قطّ، و لا أحدّثُ بِها أحداً أبداً». [1] .

جابر مي گويد: هفتاد هزار حديث است كه امام باقر عليه السلام براي من گفته اند (و نزد من امانت گذارده اند) ولي من هرگز آنها را به كسي نگفته و در آينده نيز براي هيچ كس بازگو نخواهم كرد.

و در روايتي ديگر از حضرت امام صادق عليه السلام آمده است:

عن ابي صامت قال ابو عبداللّه عليه السلام: «اِنَّ حَديثَنا صَعْبٌ مُسْتَعْصَبٌ شَريفٌ كَريمٌ ذكرانْ ذَكي وَعَرْ لا يَحتَملُ مَلكٌ مُقَرَّبٌ و لا نَبِيٌّ مُرسَلٌ و لا مُؤمِنٌ مُمْتَحَنْ قُلْتُ فَمَنْ يَحْتَمِلُهُ جُعِلْتُ فِداكَ قالَ مَنْ شِئنا يا ابا الصامِت». [2] .

ابو صامت روايت مي كند كه امام صادق عليه السلام به من فرمودند: همانا گفتار ما دشوار، مشكل، ارزشمند، دقيق و راهنماي ديگران است كه هيچ فرشته مقرّب و پيامبر مرسل و مؤمنِ آزموده شده، نمي تواند آن را در سينه خود حفظ نمايد. عرض كردم: قربانت شوم پس چه كسي مي تواند آن را در سينه خود نگهدارد؟ فرمودند: اي ابا صامت، هر كه ما بخواهيم.

از اين سخن بر مي آيد كه تمامي آن اسرار را كسي جز معصوم نمي تواند تحمّل نمايد



[ صفحه 77]



و امام معصوم به ديگر معصومِ پس از خود انتقال مي دهد و علاوه بر آن به مؤمنيني كه ظرفيّت پذيرش آن را در وجود خود ايجاد نمايند، به مقتضاي ظرفيّت آنان انتقال مي دهند. چرا كه اگر ظرفيّت تحمّل آن را نداشته باشند، كافر خواهند شد.

قال السجاد عليه السلام: «و اللّه لو عَلِمَ اَبُوذَر ما في قَلْبِ سَلْمان لَقَتَلَهُ وَ لَقَدْ اَخا رَسُولُ اللَّه صلي الله عليه وآله بَيْنَهُما». [3] .

امام سجاد عليه السلام مي فرمايند: به خدا قسم اگر ابوذر از آنچه در قلب سلمان مي گذشت آگاهي داشت، وي را مي كشت، در حالي كه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم بين آن دو پيمان برادري برقرار كرده بود.

و سلمان به اين علّت در شمار دانايانِ اسرار قرار گرفت كه همچون فردي از افراد اهل بيت عليهم السلام گشت و پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم سلمان را به اهل بيت نسبت دادند و فرمودند:

قال رسول اللّه صلي الله عليه وآله وسلم: «السَلْمانُ مِنَّا اَهْلَ البَيْتِ». [4] .

پيامبر خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند: سلمان از ما اهل بيت است.

پس بعضي از اصحاب پيامبر به مقتضاي ظرفيّت مي توانند حامل اسرار خداوند گردند.

عَنْ اَبي حَمْزَةِ الُثمالي عَن اَبي جَعْفَر عليه السلام قالَ سَمِعْتُ يَقُولُ: «اِنَّ حَديثَنا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لا يَحْتملَهُ الّا ثَلاثٌ نَبيٌّ مُرسَل اَوْ مَلِكٌ مُقَرَّبٌ اَوْ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ اِمْتَحَنَ اللّهُ قَلْبَهُ لِلايمانِ». [5] .

از ابي حمزه ثمالي روايت شده كه گفت: امام باقر عليه السلام رو به من كرد و فرمود: همانا گفتار ما مشكل و دشوار است كه هيچ كس جز سه گروه نمي تواند آن را در سينه حفظ كنند: اوّل پيامبر مرسل دوم فرشته مقرّب سوم مؤمني كه خداوند قلبش را براي ايمان امتحان كرده است.



[ صفحه 78]