«اولوا» به معني صاحبان است كه قبلاً توضيح داده شده.

در اين فراز مي گوييم: شهادت ما بر وحدانيّت و يگانگي خداوند، همان گونه است كه خداوند متعال بر وحدانيّت و يگانگي خود شهادت داده و اعلام داشته است و همان گونه است كه فرشتگان خدا بر اين مطلب اذعان داشته، شهادت مي دهند و همچنين به گونه ايست كه صاحبان علم (از مخلوقات خداوند)، بر اين وحدانيّت و يگانگي شهادت مي دهند.

شهادت خداوند بر وحدانيّت و يگانگي خود، با شهادت انسان ها، فرشتگان و صاحبان علم بر وحدانيّت خداوند متعال، از يك صنف نيست. زيرا شهادت و گواهي انسان ها، فرشتگان و صاحبان علم جنبه قولي دارد. چون هر كدام با گفتاري شايسته خود، اعتراف به وحدانيّت خداوند مي كنند. ولي شهادت و گواهي خداوند بر وحدانيّت خود، جنبه عملي دارد. يعني خداوند با پديد آوردن جهان آفرينش كه داراي نظام واحد و قوانين يكسان است، اين حقيقت را بازگو مي كند كه يك واحد پيوسته و يك نظام يگانه در عالم وجود دارد كه از يك منبع سرچشمه گرفته است.

بنابراين معناي «كما» تشبيه و مانند آن نيست تا شهادت توحيديِ قولي بنده، مشابه و مساوي با شهادت توحيديِ عملي خداوند باشد. البتّه مي توان شهادتِ توحيديِ قولي ملائكه را به شهادتِ قوليِ بنده عطف كرد. زيرا هر دو از يك مقوله هستند. هر چند اين



[ صفحه 125]



دو طائفه (انسان و ملائكه) در عمل نيز بايد شهادت بر توحيد داشته باشند، ولي شهادت عملي آنان با شهادت عملي خداوند تفاوت دارد. زيرا شهادت عملي آنان در عبادت و بندگيِ خداوند است، ولي شهادت عملي خداوند در خلقت يگانه عالم است.