«معصوم» كسي است كه نگه داشته و بازداشته شده است.

تمامي ائمّه طاهرين عليهم السلام داراي مقام عصمت و از تمامي گناهان، ناپاكي ها و عيب ها بازداشته شده اند و «عصمت» عبارت است از اين كه شخص به چنان قوّت عقلي دست يابد، كه با وجود اين كه همانند ديگران قادر به انجام همه گناهان است، هيچ گناهي مرتكب نشود. يعني عدم ارتكاب گناه، اختياري معصوم مي باشد، نه آنكه معصوم بر ترك گناه مجبور باشد. بلكه به واسطه قدرت عقلاني، كمال، زيركي و هوشي كه يافته، پاكي نفسي پيدا كرده و از گناه بيزار است و آثار گناه را مي بيند، لذا به سوي گناه نمي رود. همانند شخص عاقلي كه آثار سم و زهر را مي داند، لذا با آنكه قادر بر خوردن آن است، هيچ گاه آن را نزديك دهانش نمي آورد.

اگر معصوم بر انجام گناه يا ترك آن اختيار نداشت، از جهت مقام و منزلت پايين تر از مؤمنانِ شايسته اي بود كه قدرت بر انجام گناه دارند، ولي گناه نمي كنند.



[ صفحه 132]



بعضي بر اين باورند كه عصمت امامْ از اشتباه و گناه است. يعني معصوم كسي است كه نه اشتباه مي كند و نه گناهي را مرتكب مي گردد و عصمت او در اشتباهات جبري است. يعني اگر معصوم خواست اشتباه كند، خداوند او را متوجّه مي سازد كه اشتباه نكند. ولي عصمت او در گناه اختياري است. يعني معصوم كاري مي كند كه ملكه تقوا در او ايجاد مي شود و اين ايجاد ملكه تقوا با اختيار و با اراده صورت مي گيرد و با اين ملكه تقوا است كه به سوي عصمت از گناه مي رود.

قال علي بن ابي طالب عليه السلام: «بِالتَقْوي قَرَنَتِ العِصْمَةُ». [1] .

حضرت علي عليه السلام مي فرمايد: عصمت به تقوي بسته شده است.

پس آنان بااراده خود از تمامي گناهان دست شسته و تقوا پيشه كرده، در اوج تقوا، معصوم گشته اند.

قال الرضا عليه السلام: «فَهُوَ مَعصُومٌ مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قد اَمِنَ مِن الخَطايا وَ الزَّلَلِ وَ العِثارِ يَخْصُّهُ اللّهُ بِذلِكَ لِيَكُونَ حُجَّتَهُ عَلي عِبادِهِ وَ شاهِدَهُ عَلي خَلْقِه». [2] .

امام رضا عليه السلام فرمودند: امام معصوم است و تأييد و تقويت شده و توفيق يافته و استوار گشته (از جانب خداوند) و از هر گونه خطا و لغزش و اشتباه در امان است. خداوند اين خصوصيات را به او مي بخشد تا حجّت او بر بندگانش و گواه او بر آفريدگانش باشد.