«عصم» به معني نگه داشتن و بازداشتن به همراه دفاع نمودن است.

«زلل» جمع «زَلَّ» به معني لغزيدن و لغزش مي باشد.

خداوند از مقام شامخ ائمّه اطهار عليهم السلام دفاع نموده و آنان را از هر گونه لغزيدن و لغزش نگاه داشته و از گناه بازشان داشته و آنان را معصوم قرار داده، مقام عصمت را شامل حالشان نموده است.

عصمت بر سه قسم است:

اوّل: عصمت از اينكه معصوم در گرفتن علم و پيامبران در گرفتن وحي، دچار خطا گردند.



[ صفحه 169]



دوّم: عصمت از اينكه دچار خطا و لغزش گردند. يعني هيچ گاه مرتكب اشتباه نمي گردند و تشخيص نابجا و كردار و گفتار ناصواب از آنها سر نمي زند.

سوّم: از گناه معصوم باشند.

گناه عبارت است از هر عملي كه مايه هتك حرمت عبوديّت بوده، نسبت به مولويّت مولا مخالفت شمرده شود. يعني هر فعل و قولي كه با عبوديّت منافات داشته باشد.

پس عصمت عبارت است از اينكه شخصي از خطا و گناه دور باشد. يعني به چنان قوّت عقلي اي دست يافته باشد كه با وجود اينكه مثل ديگران قادر به انجام همه گناهان است، مغلوب گناه واقع نمي شود و آن را ترك نمايد. البتّه خداوند در عدم ارتكاب خطا، معصوم را ياري مي نمايد.

قال الصادق عليه السلام في صِفة الاِمام: «مَحْجُوباً عَن الآفات، معصوماً مِن الزلاَّت، مَصوناً عَن الفَواحِشِ كلها...». [1] .

امام صادق عليه السلام در وصف ائمّه فرموده اند: از آفت ها پوشيده شده، از لغزش ها نگاه داشته شده و از همه زشتي ها مصون مانده است.

حجّت خدا بايستي حتماً از گناه، آلودگي و خطا به دور باشد تا بتواند حجّت خدا بر مردم باشد.

قال الرضا عليه السلام: «فَهُو مَعْصُومٌ مؤيّدٌ، مُوفّقٌ مُسَدَّدٌ قَد اَمِنَ مِن الخَطايا و الزلّل و العِثارِ يَخصّه اللَّهُ بِذلِكَ لِيَكون حجَّته عَلي عِباده و شاهدَهُ عَلي خَلْقِه». [2] .

امام رضا عليه السلام فرمودند: پس امام، معصوم است و تأييد و تقويت شده و توفيق يافته و استوار گشته (از جانب خداوند) بوده، از هر گونه خطا و لغزش و اشتباه در امان است. خداوند اين خصوصيّت ها را به او بخشيده تا حجّت او بر بندگانش و گواه او بر مخلوقاتش باشد.



[ صفحه 170]



امامِ معصوم، حتّي از عيب هاي ظاهري و باطني به دور است.

قال الرضا عليه السلام: «الاِمامُ المُطَهِرُ مِن الذُّنُوبِ و المُبَّرَاُ عَنِ العُيُوبِ الَمخْصُوصُ بالعِلْمِ المَرْسُومُ بالعِلْمِ نِظامُ الدينِ». [3] .

امام رضا عليه السلام فرمودند: امامي كه از گناهان پاك و از عيب ها بر كنار و اختصاص به علم و دانش يافته و سرتا پا حلم و بردباري است، نظام دين خداوند مي گردد.