«الرضا» به معني خوشنود گشتن است و مقام رضا عبارت است از خوشنودي از فرمان و عمل خداوند و در تمامي سختي ها و راحتي ها تسليم قضاي او شدن و در مسير قضاي او حركت كردن.

پس معناي رضا همان تسليم امر الهي شدن و تسليم قضاي او در سختي و راحتي و تنگدستي و آسايش است. البتّه به كارگيري اسباب و وسائل، براي تبديل سختي ها به راحتي و حركت در مسيري كه تنگدستي را به آسايش تبديل نمايد، امري واجب است و نه تنها با مقام «رضا» منافاتي ندارد، بلكه جستجوي اسباب و ابزار و تلاش و حركت و چاره انديشي، از جمله ضروريّات و واجباتي هستند كه پيامبران و اولياي الهي بر تحقّق و اجراي آن اصرار داشته و بر رها كردن آن وعده عذاب داده اند. امّا در ماوراي اسباب و ابزار ظاهري (مثل اراده خداوند و مشيّت و حكمت او در انجام امور)، براي بندهْ قدرت و اراده اي وجود ندارد و بايستي تسليم امر الهي و خوشنود به مشيّت خداوند باشد.

در فراز قبل به پنج مورد از تلاش ها و مجاهدت هاي ائمّه معصومين عليهم السلام، اشاره شده بود و در اين فراز و دو فراز بعدي، به سه هدف از اهداف مجاهدت و تلاش آنان اشاره شده است. يعني بعضي از هدف هاي امامان هدايت عليهم السلام در اين جهاد و تلاش را بيان مي نمايد.

اوّلين هدف آنها از جهاد و تلاش در راه خداوند، «كسب رضايت الهي» بوده است.



[ صفحه 196]



در اين فراز به امامان معصوم عليهم السلام عرضه مي داريم: شما ائمّه عليهم السلام در مجاهدت هاي خود به سوي مقام رضا (كه همان خوشنودي و تسليم است)، براي خداوند گام برداشتيد. چرا كه آنان در تمامي امور در پي رضايت معبود بوده و طالب مقام رضا هستند.

قال الصادق عليه السلام: «رأسُ طاعةِ اللّهِ الرِّضا بِما صَنَعَ اللّهُ فيما أَحَبَّ العَبْد و فيما كَرَهُ». [1] .

امام صادق عليه السلام فرمود: مقام رضا و خرسندي به آنچه خدا مي كند - چه خوشايند بنده باشد يا ناخوشايند او - در رأس فرمان برداري از خداست.

بايد دانست كه مقام رضا بالاترين مقام هاست.

قال علي بن الحسين عليه السلام: «أعلي درجةِ الزّهد أدني درجةِ الوَرع، و أعلي درجةِ الورع أدني درجة اليقين، و أعلي درجة اليقين أدني درجةِ الرضا». [2] .

امام سجاد عليه السلام فرمود: بالاترين درجه زهد، پايين ترين درجه ورع است و بالاترين مرتبه ورع، كمترين درجه يقين است و بالاترين درجه يقين، پايين ترين درجه رضا و خرسندي (از خدا) است.

در بعضي از احاديث «رضا» والاترين و بالاترين درجه يقين معرفي شده است.

الإمام زين العابدين عليه السلام: «الرضا بمكروهِ القضاء من أعلي درجات اليقين». [3] .

امام سجّاد عليه السلام فرمود: راضي بودن به قضاي ناخوشايند (خدا)، از بالاترين درجات يقين است.

نتيجه رضا و خوشنودي از خداوند، آرامش دروني است. لذا در تاريخ عاشورا و در كتاب هاي مقاتل آمده است: هر چه به عصر عاشورا نزديك تر مي شد، چهره امام حسين عليه السلام آرام تر مي گشت. با آنكه مصيبت هاي زيادتري را تحمّل نموده بود، ولي



[ صفحه 197]



راضي به رضايت خداوند بوده است. [4] .