منظور از «اسرارِ» ائمّه عليهم السلام، اموري است كه از اكثر مردم مستتر مانده. همانند حالات معنوي آنها كه بين خالق و مخلوق بوده و «عَلانيّة» عبارت از حالات ظاهري آنها در برخورد با مردم است.

شايد هم منظور از «اسرار»، اعتقاداتي باشد كه آنها نمي توانستند براي مردم بازگو نمايند و فقط بعضي از آنها را براي اصحاب خاصّ خود بيان مي فرمودند. و «عَلانيّة» عبارت است از اعتقاداتي كه براي همگان بيان كرده اند.

منظور از «شاهد»، اماماني هستند كه ظاهر بودند و زندگي ظاهري داشتند كه يازده امامند و منظور از «غائب» حضرت صاحب الزمان - عجل اللّه تعالي فرجه - مي باشند كه داراي دو غيبت بودند؛ يكي غيبت صغري كه به وسيله چهار نائب با مردم در ارتباط بودند و يكي غيبت كبري كه تاكنون ادامه دارد و عاشقان و دلباختگان حضرتش، در فراغ آن مه جبين به سر مي برند و بر لب زمزمه ديدار دارند.

«لَيْت شِعْري أين استَقَرَّتْ بِك النوي بَل أي اَرْض تقلك اَوْ ثري أ برضوي اَوْ غَيْرها اَمْ ذي طوي. عَزيز عَلَيَّ ان اَرَي الخلق و لا تُري و لا اَسْمع لَكَ حَسيساً و لا نَجْوي. عزيزٌ عَلَيَّ أنْ تحيطِ بِكَ دونَيِ البَلْوي و لا ينالك منّي ضَجيج و لا شَكْوي». [1] .



[ صفحه 321]



اي كاش مي دانستم كجايي و چه وقت دل ها به ظهورت قرار و آرام مي گيرد. به كدام سرزمين قرار داري در «رضوي» هستي يا «ذي طوي». عزيز دلم، بسيار سخت است بر من كه مردمان را ببينم ولي تو را نبينم و از تو صدايي نشنوم و نجوايي با تو نداشته باشم. عزيز دلم، بر من سخت است كه تو تنها گرفتار باشي و بلاها تو را احاطه كرده باشد و از من به تو حتّي ناله و ضجه و شكايتي نرسد.

بالجمله اين فراز اشاره به آن دارد كه به تمامي ائمّه معصومين عليهم السلام از اوّلين تا آخِرين و حاضر و غائب آنها ايمان دارد و به اعتقادات آنها پايبند است.

عَنْ اَبان تغلب قال: قلت لابي عبداللّه عليه السلام: «مَنْ عَرف الأئمّة و لَمْ يعرف الأمام الَّذي في زَمانه اَ مؤمن هو؟ قال: لا. (قلت:) أ مُسْلم هو؟ قال: نعم». [2] .

ابان مي گويد: از امام صادق عليه السلام سؤال كردم، آيا كسي كه امامان را مي شناسد، ولي امام زمانش را نمي شناسد، مؤمن است؟ امام فرمودند: خير. سؤال كردم: آيا مسلمان است؟ فرمودند: آري.

امامان معصوم عليهم السلام همه يك نور هستند. لذا همه مانند يكديگرند. پس هيچ فرقي بين اوّلين آنها و آخِرين آنها نمي باشد.

قال علي عليه السلام: «قال رسول اللّه صلي الله عليه وآله: أَنا سَيّد الأوّلين و الآخِرين و أنْت يا عَلي سيّد الخَلائق بَعْدي، اَوّلنا كَآخِرنا و آخِرنا كَاَوّلنا». [3] .

حضرت علي عليه السلام فرمودند: پيامبر خدا صلي الله عليه وآله فرمود: من آقاي اوّلين و آخرين هستم و تو اي علي، آقاي خلايق بعد از من هستي. اوّلين از ما (اهل بيت) همانند آخرين از ما است و آخرينِ ما همانند اولينِ ما مي باشد.