«تبع» يعني در پي رفتن و حركت پشت سر كسي با اراده و اختيار كامل. چه اين حركت ظاهري و مادّي باشد و چه معنوي و باطني و چه اين در پي رفتن، عملي باشد و چه فكري.

در اين فراز زائر كه سرشار از محبّت امام گرديده است، عشق و محبّت خود را بروز داده، تبعيت كامل خود را در تمامي افكار و آرا به امام معصوم اعلام مي دارد. چرا كه محبّتْ تنها يك علاقه قلبي نيست، بلكه بايد آثار آن در عمل انسان منعكس گردد. زائر كه مدّعي محبّت ائمّه معصومين عليهم السلام است، نخستين نشانه آن اين است كه از امام معصوم پيروي كرده، در پشت سر او حركت نمايد و در عمل و فكر و در ظاهر و باطن، تابع آنان باشد.

منشاء اين تبعيّت، محبّت و عشقي است كه زائر به امام معصوم دارد و همين محبّت، او را به تبعيّت از امام وادار مي كند. علاوه بر آن محبّت به خداوند نيز او را به تبعيّت از



[ صفحه 326]



امامان وادار مي نمايد. يعني اگر كسي محبّت خداوند را داشته باشد، تابع امام معصوم مي گردد.

عن أبي عبداللّه عليه السلام: «و اللّه لا يطيع اللّه عَبد اَبَداً إلاَّ ادخل اللّه عَليه في طاعته اتباعنا و لا واللّه لا يتبعنا عَبد اَبَداً إلّا احبّه اللّه و لا و اللّه لا يَدْع أحد إتباعنا اَبداً إلّا ابغضنا و لا و اللّه لا يبغضنا احدٌ ابداً إلاَّ عَصي اللّه». [1] .

امام صادق عليه السلام فرمودند: به خدا سوگند هرگز بنده اي فرمانبرداري خدا را نكند، جز آنكه خداوند پيروي ما را در فرمان برداري او داخل گرداند و به خدا سوگند پيروي نكند بنده اي از ما، جز آنكه خدا دوستش دارد و به خدا سوگند هيچ گاه بنده پيروي ما را وانگذارد، جز آنكه ما را دشمن دارد و به خدا سوگند هيچ گاه كسي ما را دشمن ندارد، جز آنكه نافرماني خدا را كرده است.