«تَوَلّيت» يعني «عهده دار امورم مي دانم»، و يا اينكه «صاحب اختيار مي دانم».

اين فراز اشاره به دو معنا دارد:

1 - زائر تفاوتي بين هيچ يك از ائمّه معصومين عليهم السلام نمي گذارد و همه آنها را مولي و وليّ و صاحب اختيار خود مي داند و از اوّلين تا آخِرين ايشان را، امام بر حق مي داند.

عن أبي بصير قال: قال ابو عبداللّه عليه السلام: «يا أَبا مُحمّد كُلّنا يَجْري في الطاعةِ و الأَمر مجري واحد». [1] .

أبي بصير مي گويد: امام صادق عليه السلام فرمودند: اي ابابصير، همه ما در اطاعت كردن در يك مسير قرار داريم (يعني شيعيان بايستي همه ما را اطاعت نمايند و هيچ فرقي بين هيچ يك از ما نيست).

2 - زائر به امام دوازدهم، همان گونه كه به امام اوّل اعتقاد دارد، معتقد و پايبند است و موالات آنها را بر خود واجب مي داند و در امام دانستن اوّلين و آخرين هيچ فرقي نمي گذارد.

پس در هر دو صورت «تَوَلَّيْتُ آخِركم» اشاره به ايمان داشتن زائر به وجود حضرت



[ صفحه 336]



مهدي عليه السلام و بقاي آن حضرت و اينكه آن امام حَيّ و زنده هستند، دارد و در معني اوّل «تَوَلَّيْتُ بِهِ اَوَّلَكم» اشاره به استمرار اعتقاد از حضرت مهدي تا حضرت اميرالمؤمنين عليهما السلام دارد و در معني دوّم، اشاره به حضرت علي عليه السلام مي كند.