«شياطين» جمع «شيطان» است و از ماده «شطن» گرفته شده و «شاطن» به معني خبيث و پست است و «شيطان» به موجود سركش و متمرّد اطلاق مي شود. اعم از انسان و يا جنّ و يا جنبندگان ديگر و به معني روح شرير و دور از حق نيز آمده است. پس بايد دانست كه شيطان اسم عام (اسم جنس) است. در حالي كه ابليس اسم خاص (عَلَم) مي باشد و به عبارت ديگر «شيطان» به هر موجود موذي، منحرف، سركش، منحرف كننده، طاغي و متمرّد، خواه انسان يا غير انسان گفته مي شود، در حالي كه «ابليس» نام شيطان است كه



[ صفحه 339]



آدم عليه السلام را فريب داد و از بهشت رانده شد.

با اين توضيح معلوم شد كه چهارمين دسته از افراد كه بايد از آنها بيزاري جست، انسان ها و غير انسان هايي هستند كه خود موذي، منحرف، سركش و طاغي هستند و ديگران را نيز به انحراف مي كشانند و با اهداف و قصدهاي امامان معصوم عليهم السلام مخالفت مي ورزند. چرا كه با اهداف آنها سازگار نيستند.

بعضي از شارحين زيارت جامعه، شياطين را به دشمنان حضرت علي عليه السلام تأويل كرده اند و گفته اند. زائر در اين فراز از دشمنان اميرالمؤمنين علي عليه السلام بيزاري مي جويد. [1] .