بازگشت

بكم فتح الله وبكم يختم


يعني خداوند متعال آفرينش خود را به وسيله و به سبب شما امامان معصوم عليهم السلام آغاز نمود و ابتداي خلقت با خلقت شما آغاز كرد و در پايان جهان نيز، خداوند با دولت كريمه اهل بيت عليهم السلام، جهان را به پايان خواهد رساند.

عَن جابر بن عبداللّه قال: قال رسول اللّه صلي الله عليه وآله: «اوّل ما خَلَقَ اللّه نُوري... فَفتق مِنْه نُور علي عليه السلام،... ثُمّ خَلَقَ العَرْش و اللَوْح و الشَمْس و ضوء النَّهار و نور الأَبْصار و العَقْل و المَعْرفة.... فَنَحْن الأوَّلون و نَحْن الآخِرون و نَحْن السَّابِقون». [1] .



[ صفحه 370]



جابر بن عبداللّه مي گويد: پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله فرمودند: اوّل چيزي كه خداوند آفريد نور من بود. پس از آن، نور علي را خلق كرد. سپس عرش و لوح و خورشيد و روشني روز و نور ديدگان و عقل و معرفت را آفريد. پس ما هستيم اوّلين ها و ما هستيم آخرين ها و ما هستيم سبقت گرفتگان.

در حديثي ديگر به علّت بودنِ امامانْ در خلقت اشاره شده است.

قال ابوجعفر عليه السلام: «... فَنَحْنُ أوّل خَلْق اللّه، و أَوَّل خَلْق عبداللّه و سبحه و نَحْن سَبَب الخَلْق و سَبب تَسْبيحهم و عِبادَتهم مِنْ المَلائكة و الآدَميين». [2] .

امام باقر عليه السلام فرمودند:... پس ما اوّل آفريده خداوند هستيم و اوّل آفريده اي كه خداوند را عبادت و تسبيح كرد و ما سبب و علّتِ آفريده شدگانيم و علّت و سببِ تسبيح گفتن آنها و عبادت آنهاييم، چه از ملائكه و چه از انسان ها.

همچنين شايد منظور از «بِكُم فَتَحَ اللّه و بِكُم يَخْتِم» آن است كه به واسطه و به سبب شما كتاب خداوند آغاز شد و به وسيله شما خاتمه مي يابد. پس عبارت بدين گونه است: «بِكُم فَتَحَ كِتاب اللّه و خَتْمه».

منظور از آغاز كردن كتاب خداوند و پايان دادن آن به ائمّه معصومين عليهم السلام، آن است كه به ائمّه عليهم السلام عرضه مي داريم؛ شما هستيد بيان كنندگان و مفسّران واقعي كتاب خداوند كه اگر شما نبوديد، فهم كتاب خدا مفتوح نمي شد و فهم آن به پايان نمي رسيد.

قال موسي بن جعفر عليه السلام: «... نَحْن مِفْتاح الكِتاب فبنا نطق العُلَماء و لَوْلا ذلك لخرسُوا...». [3] .

امام كاظم عليه السلام فرمودند:... ما كليد قرآن هستيم علما و دانشمندان، در پرتو ما سخن مي گويند و اگر اين نبود، همگي لال مي شدند (و حرفي براي گفتن نداشتند)....



[ صفحه 371]



شايد هم منظور از اين فراز آن است كه خداوند حكومت جهاني و عدالت محورِ خود را به شما آغاز كرد و حكومت خويش را به شما پايان خواهد داد كه ابتداي آن حكومت از قيام حضرت مهدي عليه السلام آغاز خواهد شد و با رجعت بقيه معصومين و برپايي قيامت به پايان خواهد رسيد. پس عبارت بدين گونه است:«بِكُم فَتَحَ حُكومَة اللّه وخَتْمها».

قال علي عليه السلام: قال لي رَسول اللّه صلي الله عليه وآله: «يا عَلي بِكُم يَفْتح هذا الأمْر و بِكم يخْتم عَلَيْكم بِالصَّبر فَان العاقِبة لِلْمُتَّقين». [4] .

حضرت علي عليه السلام فرمودند: پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله به من فرمود: اي علي، اين امر با شما آغاز مي شود و با شما پايان مي پذيرد. صبر در پيش گيريد كه پايان كار، از آن پرهيزكاران است.

ظاهراً منظور پيامبر از امر در حديث مذكور، امر دين و حكومت ديني است.

در نهايت مي توان گفت شايد منظور از «بِكُم فَتَحَ اللّه و بِكُم يَخْتم» آن است كه به واسطه شما، خداوند ارشادها و راهنمايي ها را آغاز كرد و به وسيله شما آنها را پايان خواهد داد.

قال علي عليه السلام: «أيّها النَّاس أَنا اَهْل البَيْتِ بِنا ميز اللّه الكذب و بنا يفرِّج اللّه الزَمان الكلب و بِنا ينزع اللّه ربق الذل مِنْ أَعْناقكم و بنا يَفْتح اللّه و بِنا يَخْتم اللّه». [5] .

حضرت علي عليه السلام فرمود: اي مردم ما خانداني هستيم كه خداوند دروغ را با ما مشخص مي سازد و بيماري سخت را با ما از ميان مي برد و ريسمان خواري را با ما از گردن هاي شما مي گشايد و با ما آغاز مي كند و با ما به پايان مي برد.

منظور از بيماري ها، مريضي هاي معنوي و كدورت هاي قلب است و منظور از ريسمانِ خواري، همان ريسمان شيطان است كه بر گردن مريدان خود انداخته و آنان را به سوي ظلمات و آتش دوزخ مي كشاند.



[ صفحه 372]




پاورقي

[1] بحارالانوار، ج 25، ص 22.

[2] بحارالانوار، ج 25، ص 20.

[3] الاختصاص، ص 90.

[4] الامالي، مفيد، ص 110.

[5] مصباح البلاغة، ج 2، ص 352.