«الآثار» جمع «اثر» به معني جاي پا است. ولي به هر علامتي كه از چيزي باقي مانده و دلالت بر شيئي مي نمايد، «اثر» گفته مي شود.

منظور از آثار ائمّه اطهار عليهم السلام، تمام امور ظاهري و معنوي است كه از آنان به جا مانده است. از آن اثرها مي توان به موارد زير اشاره كرد:

1 - خطبه ها، نامه ها، احاديث. از ائمّه معصومين عليهم السلام احاديث فراواني در زمينه احكام، اخلاق، تفسير قرآن، اعتقادي، سياست گذاري، تربيتي و... به ما رسيده كه هر يك داراي مفاهيم بلند است.

2 - دعاها و مناجات ها. ائمّه اطهار عليهم السلام با دعاهاي خود راه مناجات و راز و نياز به درگاه خداوند را به همه آموختند كه در جمع آوري اين دعاها، بزرگان، كتاب هايي نگاشته اند. از آن جمله مي توان به كتاب شريف «مفاتيح الجنان» اثر باقي شيخ عباسي قمي اشاره كرد.

3 - آثار مكتوب. از ميان اين آثار، فقط «صحيفه سجّاديّه» تنها اثري است كه از آثار مكتوب امام معصوم عليه السلام به ما رسيده است. اثري كه امام سجّاد عليه السلام املا كرده و امام



[ صفحه 405]



باقر عليه السلام در حضور امام صادق عليه السلام آن را نگاشته اند. اين كتاب شريف، داراي پنجاه و چهار دعا و داراي مفاهيم بلند عرفاني، اعتقادي، اخلاقي و... مي باشد.

4 - نمازها. نماز اوج سپاس گزاريِ مخلوق از خالق بي همتاست. ائمّه اطهار عليهم السلام به بعضي از نمازها مداومت داشته اند، لذا به نام آن امام و به روش آن امام به ما رسيده است.