«صدق» به معني راستي و درستي و نقيض آن «كذب» به معني كجي و انحراف



[ صفحه 417]



است.

«رفق» به معني مدارا و نرمي، و «رفيق» به معني مداراكننده و دوست و همراهِ نرم مي باشد.

در روايتي از حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام چنين آمده است:

قال علي عليه السلام: «الصِدْق مُطابقةُ المَنْطقِ لِلْوَضْع الإلهي، الكِذْبُ زَوالُ المَنْطِقِ عَن الوَضْعِ الإلهي». [1] .

امام علي عليه السلام فرمود: راستي، مطابقت گفتار با نهاده الهي است و دروغ، دور شدن گفتار از نهاده الهي است.

معني اين حديث آن است كه صدق گفتاري است كه با واقعيّت و نفس الامري كه خدا آفريده، مطابق باشد و كذب، دوري از واقعيّت است. پس با اين تعريف، خداوند كه بر تمام امور علم دارد و بر تمام عالم احاطه دارد، صادق ترين است.

«فَقُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ الْأَصْدَقُ». [2] .

پس فرمودي و فرموده تو درست و راست ترين است.

امام كه علم و احاطه او بر عالم از علم و احاطه خداوند گرفته شده، جانشين خداوند در صدق است.

منظور زائر در اين فراز از زيارت آن است كه حالت شما اي امامان هدايت عليهم السلام، حقّ و حقيقت در معارف و احوال است و راستي و درستي در گفتار و مدارا نمودن با مردم در معاشرت و كردار.

قال الصادق عليه السلام: «انّ اَمْرنا هُوَ الحَقّ و حَقّ الحقّ». [3] .



[ صفحه 418]



امام صادق عليه السلام فرمود: همانا حالت و كار ما حقيقت است و حقيقتي درون حقيقت است.

خداوند با بندگان خود مدارا مي نمايد و بر اعمال آنها، صبر پيشه مي كند. لذا امام كه خليفه و جانشين خداوند در بين مردم است نيز بايستي با مردم مدارا نمايد.

قال الباقر عليهما السلام: «إنّ اللّه عَزَّ و جَلَّ رَفيق يحبّ الرِّفْق». [4] .

امام باقر عليهما السلام فرمودند: همانا خداوند مداراكننده و نرم خو است و مدارا كردن را دوست مي دارد.

ائمّه اطهار عليهم السلام، همواره اصحاب خود را به نرم خويي سفارش مي كردند.

قال علي عليه السلام: «الرِفْق مِفْتاح النَجاح». [5] .

امام علي عليه السلام فرمودند: مدارا كردن و نرمي، كليد كاميابي است.