«حِلم» به معني عقل و هر چه از عقل صادر گردد، مي باشد.

«حَزْم» به سامان آوردن و استوار گرداندن امور است و آنچه ثبت و ضبط مي گردد.

در اين فراز زائر به امامان معصوم عليهم السلام عرضه مي دارد: همانا رأي و نظر شما اهل بيت عليهم السلام همان علم الهي و نشأت گرفته از آن علم است. پس هيچ شكّ و گمان و تخمين در آن راه ندارد و اين نظر برگرفته از عقل سليم است نه آنكه سفيهانه باشد و با توجّه به اينكه از علم خداوند و برگرفته از عقل سليم است، استوار و محكم بوده و ثابت و ضبط شده است و هيچ شكّي در آن راه ندارد.

بهترين رأي و نظر آن است كه افرادي كه اين نظر را مي دهند، عالم به آن مسأله و داراي فهم و عقل براي تدبير و سنجش زواياي آن مطلب باشند و در امري نظر دهند كه تخصّص و تجربه آنان باشد.

قال علي عليه السلام: «اقْصر رَاْيك عَلي ما يَعْنيك». [1] .

امام علي عليه السلام فرمودند: رأي و نظر خود را در حوزه صلاحيّت خود محدود كن.

البتّه علاوه بر آنكه نظرِ اشخاص بايد در حوزه تخصّصي آنها باشد، رأي و نظرشان نبايد با شريعت و دين در تضاد و مخالف با آن باشد.



[ صفحه 420]



قال علي عليه السلام: «شَرّ الآراءِ ما خالف الشَّريعَة». [2] .

امام علي عليه السلام فرمودند: بدترين رأي آن است كه مخالف شريعت باشد.

ائمّه اطهار عليهم السلام از آنجايي كه داراي علم و عقل الهي هستند و در دين، ثابت قدم مي باشند و از تمام خطاها، لغزش ها و انحرافات به دور هستند و داراي تخصّص در تمام مسائلي كه نياز مردم به آن است مي باشند و نظر آنان مطابق با دين است، لذا داراي رأي و نظر والا و بدون كجي و نادرستي هستند، ولي با چنين مقام و موقعيّتي، آنان از خداوند مي خواهند كه رأي و نظر آنان نادرست نباشد.

قال علي بن الحسين عليهما السلام في مُناجاته: «واَعوذُ بِكَ مِنْ دُعاءٍ مَحْجوب و رَجاءٍ مَكْذوب و حَياءٍ مَسْلوب و إحْتِجاج مَغْلُوبٍ و راي غَيْرِ مُصيبٍ». [3] .

امام سجّاد عليه السلام در مناجات خود مي فرمود: خداوندا به تو پناه مي برم از دعاي محجوب و اميد دروغين و دريدگي پرده حيا و احتجاجِ شكست خورده و انديشه نادرست.