يكي از سنّت هاي ائمّه معصومين عليهم السلام در دعاها آن است كه خداوند را به امور عظيم و بزرگ سوگند مي دهند.

گاهي خدا را به حقّ خودش قسم مي دهند. همان گونه كه امام سجّاد عليه السلام فرمودند:

«إِلَهِي أَسْأَلُكَ بِحَقِّكَ الْوَاجِبِ عَلَي جَمِيعِ خَلْقِكَ، وَ بِاسْمِكَ الْعَظِيمِ الَّذِي أَمَرْتَ رَسُولَكَ أَنْ يُسَبِّحَكَ بِهِ، وَ بِجَلَالِ وَجْهِكَ الْكَرِيمِ، الَّذِي لَا يَبْلَي وَ لَا يَتَغَيَّرُ، وَ لَا يَحُولُ وَ لَا يَفْنَي، أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تُغْنِيَنِي عَنْ كُلِّ شَيْ ءٍ بِعِبَادَتِكَ، وَ أَنْ تُسَلِّيَ نَفْسِي عَنِ الدُّنْيَا بِمَخَافَتِكَ، وَ أَنْ تُثْنِيَنِي بِالْكَثِيرِ مِنْ كَرَامَتِكَ بِرَحْمَتِكَ». [1] .

خداي من، به آن حقّ واجب خود كه بر همه آفريدگانت داري، و به آن نام بزرگت كه پيامبرت را فرمان دادي كه تو را با آن تسبيح گويد، و به آن بزرگيِ ذات بزرگوارت كه كهنه و دگرگون نمي شود، و تغيير حال نمي دهد، و نابود نمي گردد، از تو مي خواهم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستي و مرا به وسيله بندگي ات از هر چيزي بي نياز گرداني و مرا با ترس از خود، در دوري از دنيا، تسلّي بخشي. و با رحمت خويش مرا به بسياريِ بخشش خود بازگرداني.

گاهي نيز خداوند را به افراد باعظمت و ايّام و ماه هاي عظيم سوگند مي دهند. مثل سوگند دادن خدا به ماه رمضان و عابدان آن ماه.

«اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذَا الشَّهْرِ، وَ بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ فِيهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَي وَقْتِ فَنَائِهِ: مِنْ مَلَكٍ قَرَّبْتَهُ، أَوْ نَبِيٍّ أَرْسَلْتَهُ، أَوْ عَبْدٍ صَالِحٍ اخْتَصَصْتَهُ، أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَهِّلْنَا فِيهِ لِمَا وَعَدْتَ أَوْلِيَاءَكَ مِنْ كَرَامَتِكَ». [2] .

خداوندا، همانا من از تو مي خواهم به حقّ اين ماه و به حقّ كساني كه در آن، از آغاز آن تا پايانش تو را بندگي كرده اند؛ از فرشته اي كه او را مقرّب ساختي، يا پيامبري كه او را فرستادي يا بنده صالحي كه او را برگزيدي، كه بر محمّد و



[ صفحه 462]



خاندانش درود فرستي و ما را در اين (ماه) به كرامت خود كه به دوستانت وعده داده اي، سزاوار نما.

همچنين گاهي يا خالق بي همتا را به حقّ پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله سوگند مي دهند:

«بِحَقِّ مَنِ انْتَجَبْتَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ بِمَنِ اصْطَفَيْتَهُ لِنَفْسِكَ، بِحَقِّ مَنِ اخْتَرْتَ مِنْ بَرِيَّتِكَ، وَ مَنِ اجْتَبَيْتَ لِشَأْنِكَ، بِحَقِّ مَنْ وَصَلْتَ طَاعَتَهُ بِطَاعَتِكَ، وَ مَنْ جَعَلْتَ مَعْصِيَتَهُ كَمَعْصِيَتِكَ، بِحَقِّ مَنْ قَرَنْتَ مُوَالَاتَهُ بِمُوَالَاتِكَ، وَ مَنْ نُطْتَ مُعَادَاتَهُ بِمُعَادَاتِكَ، تَغَمَّدْنِي فِي يَوْمِي هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَيْكَ مُتَنَصِّلَا، وَ عَاذَ بِاسْتِغْفَارِكَ تَائِبًا». [3] .

به حقّ آنكه او را از آفريدگانت برگزيده اي و آنكه براي خودت پسنديده اي، به حقّ كسي كه او را از مردمت اختيار كرده اي و كسي كه او را براي كار خود انتخاب نموده اي، به حقّ كسي كه اطاعت از او را به اطاعت خود پيوند زده اي و كسي كه نافرماني از او را مانند نافرماني از خود قرار داده اي، به حقّ كسي كه دوستي اش را با دوستي خود قرين كرده اي و كسي كه دشمني اش را به دشمني خويش مرتبط نموده اي، در اين روز، مرا بپوشان، با همان چيزي كه پوشاندي با آن، كسي را كه با حال بيزاري (از گناه) به سوي تو زاري نموده، و با حال توبه، پناه به آمرزش خواستن از تو آورده.

در اين فراز زائر خداوند را به تمامي حق هايي كه خداوند براي ائمّه عليهم السلام بر خود لازم و واجب برشمرده، سوگند مي دهند. حقوقي كه خداوند براي ائمّه اطهار عليهم السلام بر خود واجب كرده عبارت است از: استجابت دعاي كسي كه به آنان متوسّل مي شود و قبول شفاعت آنان و ارج بخشيدن به آنها در هر شب و روز و ترفيع مقام آنها و....