كسب علم و دانش از مهم ترين شيوه هاي رسيدن به قله ي كمال است و انسان بدون علم ره به جايي نمي برد. امام دهم عليه السلام بر اين باور بود كه براي نيل به مقاصد عالي انساني لازم است كه افراد به دنبال دانش و معرفت باشند؛ چرا كه بدون آگاهي هيچ رهروي به مقصد نرسد.

آن رهبر فرزانه در گفتاري ارزشمند مي فرمايد: «إِنَّ الْعَالِمَ وَ الْمُتَعَلِّمَ شَرِيكَانِ فِي الرُّشْدِ؛ [1] دانشمند و دانشجو هر دو در رشد و هدايت شريك اند.» اگر علماء و متفكران جامعه تلاش نكنند و عموم مردم نيز به دنبال آموزش نباشند، سطح افكار مردم رشد نمي يابد و پيشرفت صورت نمي گيرد.



شرف و قيمت و قدر تو به فضل و هنر است

نه به ديدار و به دينار و به سود و به زيان



اساسا براي تهذيب نفس و پيمودن راه كمال، علماي اخلاق، معرفت و كسب آگاهي را از عوامل مؤثر در روح و روان آدمي مي دانند. آري، دانش انسان را به خطرات راه آگاه مي كند و عظمت و عزت خداوندي را به ياد مي آورد و انسان شايسته هر قدر علم و دانشش بالاتر باشد، تواضع و صفات حميده در وجودش بيشتر شكوفا مي گردد. انسان كمال خواه با معرفت به ناتواني و مقام پايين خود و اطلاع از عظمت حق و شكوه و جلال كبريايي اش در راه رشد و تهذيب گام برمي دارد.

امام هادي عليه السلام ارزش دانشمندان را بالاتر از خود علم و دانش مي دانست و مي فرمود: «أَرْجَحُ مِنَ الْعِلْمِ حَامِلُهُ؛ [2] دانشمند از دانش برتر است.» البته علم و دانش بعد از غلبه ي صفات زشت و فساد افراد تأثيرگذاري اندكي دارد؛ چنان كه حضرت علي النقي عليه السلام فرمود: «اَلْحِكْمَةُ لَا تَنْجَعُ فِي الطِّبَاعِ الْفَاسِدَةِ؛ [3] حكمت در طبيعتهاي فاسد سودي نمي بخشد.»