و خداوند درودهاي ما را بر شما قرار داد و آنچه را كه خداوند از ولايت شما (ائمه اطهار) براي ما مخصوص داشت، موجب پاكي آفرينش مان و پاك شدن ما و تزكيه مان و كفاره گناهان ما (قرار داد).

فرستادن درود و صلوات بر پيامبر صلي الله عليه وآله و ائمه معصومين عليهم السلام داراي فضايل فراواني است و سفارشات فراواني از ناحيه ائمه طاهرين عليهم السلام بر فرستادن درود و چگونگي آن و كيفيتش وارد شده است.

پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله فرمودند: «درود فرستادن بر من نوري است بر روي صراط». كنز العمال، حديث 2153.

در اين عبارت از زيارت جامعه كبيره، به اين مطلب اشاره شده كه درود و صلوات به تنهايي نمي تواند داراي اثر و فايده باشد، بلكه بايد به همراه قبول



[ صفحه 112]



ولايت و دوستي ائمه طاهرين عليهم السلام بوده تا اثرگذار گردد.

سپس به چهار اثر از آثار و فوائد قبول ولايت و دوستي ائمه طاهرين عليهم السلام و صلوات بر آنها اشاره شده است:

1 - «طيبا لخلقنا»: به منظور پاكيزگي آفرينش ما.

درود بر ائمه طاهرين عليهم السلام نشانه پاكي آفرينش ما و پاك بودن طينت ما مي باشد و خداوند به واسطه درود بر ائمه طاهرين عليهم السلام و ابراز محبت به آنها، طينت ما را از پاك ترين طينت ها آفريده است.

بعضي از محدثين اين عبارت را «طيبا لخلقنا» خوانده اند كه در اين صورت منظور آن است كه درود بر ائمه طاهرين عليهم السلام، سبب تزكيه خلق و خوي ما و نيكويي اخلاق ما مي گردد.

2 - «طهارة لانفسنا»: به منظور پاكي درون و روان ما.

«انفس» به معني «نفس» و داراي مصاديق و معاني متعددي است. ولي منظور از «انفس» در اين فراز، عبارت است از «احساسات و غرائز و خواهش هاي دروني». علماي اخلاق براي چنين نفسي سه مرحله برشمرده اند:

الف) «نفس اماره». نفس سركش است كه انسان را به گناه فرمان مي دهد و به هر سو مي كشاند و به همين خاطر است كه به آن «اماره» گفته مي شود.

در اين مرحله نفس سركش بر عقل و ايمان قالب است و در بسياري از موارد عقل و ايمان در مقابل نفس سركش، تسليم هستند و چنانچه اندك جنگي بين نفس، با عقل يا ايمان صورت گيرد، عقل و ايمان شكست سنگيني



[ صفحه 113]



خواهند خورد و در مقابل شهوت سركش نفساني، مغلوب خواهند بود و تدبيرشان هيچ اثري نخواهد داشت.

ب) «نفس لوامه». پس از تعليم و مجاهدت و تربيت نفس اماره، نفس كنترل شده و تصميم به جبران گناه مي گيرد و جان را با آب توبه شسته و به مرحله اي مي رسد كه در مبارزه با عقل و ايمان، گاهي ايمان و عقل پيروز مي گردند و گاهي نفس. ولي كفه سنگين، از آن عقل و ايمان است. در اين مرحله نفس تغيير كرده، به نفس لوامه ارتقا مي يابد. البته براي رسيدن به اين مرحله «جهاد اكبر» لازم است.

ج) «نفس مطمئنه». و آن مرحله اي است كه پس از تهذيب و تربيت كامل نفس حاصل مي گردد. به طوري كه غرائز سركش در برابر آن رام شده و شهوات در مقابل عقل و ايمان تاب مقاومت ندارند و نفس به مرحله آرامش و سكينه مي رسد. چنين مقامي، مقام امامان معصوم، انبياي الهي و اوليا و پيروان راستين ائمه معصومين عليهم السلام است.

با توسل، تمسك و پيروي از ائمه اطهار عليهم السلام و در پي آن، نثار نمودن درود بر آنان، مي توان از نفس اماره به سوي نفس لوامه و سپس به طرف نفس مطمئنه سير كرد و نفس را تطهير كرده، از تمام آلودگي هاي شهواني پاك نمود.

3 - «تزكية لنا»: به منظور تزكيه ما.

يعني اثر قبول ولايت و دوستي ائمه طاهرين عليهم السلام و درود بر آنها، تزكيه



[ صفحه 114]



دروني براي همه ما خواهد بود.

«تزكيه» در اين عبارت به معني رشد و نمو است و منظور همان رشد و نمو معنوي و باطني است كه سرايت به تربيت و رشد و نمو ظاهري و بيروني نيز خواهد كرد.

منشأ اين تزكيه از بعثت پيامبر صلي الله عليه وآله آغاز مي گردد (كه هدف از بعثت، تزكيه همه بوده) آل عمران / 164. و ولايت و دوستي ائمه، موجب ادامه تزكيه براي مؤمنين خواهد بود و افراد بي ايمان از اين فيض محروم خواهند ماند.

4 - «كفارة لذنوبنا»: به منظور كفاره براي گناهان ما.

«كفاره» از ماده «كفر» به معني پوشاندن است. در اينجا «كفاره» به معني پوشاندن گناهان گذشته كسي است كه ولايت ائمه را پذيرفته و به آنان عشق مي ورزد و بر آنها درود فرستاده است. با چنين رفتار و اعمالي، خطاها و گناهان گذشته او مورد اغماض قرار گرفته، خداوند تواب از باب رحمت خود، گناهان گذشته او را مي پوشاند.