به نهان شما و آشكارتان و حاضرتان و غائبتان و اولتان و آخرتان ايمان دارم.

زائر در ادامه اقرارهاي گذشته خود، به شش حقيقت ديگر اعتراف مي نمايد:

1 - ايمان به نهان امامان هدايت عليهم السلام

2 - ايمان به عيان معصومين عليهم السلام

3 - ايمان به حاضر ائمه طاهرين عليهم السلام



[ صفحه 141]



4 - ايمان به غائب ائمه معصومين عليهم السلام

5 - ايمان به اولين آن ائمه هدي عليهم السلام

6 - ايمان به آخرين آن بزرگواران

منظور از نهان و سر ائمه طاهرين عليهم السلام، اموري است كه از اكثر مردم مستور مانده است. مانند حالات معنوي آنها كه بين خداوند و آنان بوده و يا اسراري كه خداوند در آفرينش آنها قرار داده و يا در وجود آنها به وديعه گذارده و يا علومي كه ائمه اطهار عليهم السلام دارا مي باشند كه حامل علوم الهي هستند و يا اسراري كه در مظلوميت، محدوديت و شهادت آنها مقدر شده است كه زائر همه اين اسرار و نهان ها را (بسته به ايمانش) به طور اجمالي مي داند، ولي علم به تفصيل آنها ندارد.

منظور از عيان ائمه طاهرين عليهم السلام، امور ظاهري آنها و برخورد آنان با مردم و زندگي معمولي و انساني آنها در بين جامعه است. آن بزرگواران نيز مانند ساير مردم، گاهي با ديگران مشورت كرده و يا اظهار جهل مي نمودند كه زائر به قدرت و علم آنها آگاه بوده، و مي داند كه اين امورات نيز مطابق با مصلحت تامه و عالي خداوند حكيم است.

منظور از حاضر، ائمه اي هستند كه در ميان مردم حضور داشتند كه اينان يازده نور پاك بودند و منظور از غائب، امام زمان عليه السلام است كه داراي دو غيبت، يكي كوتاه مدت (صغري) و ديگري بلندمدت (كبري) بودند كه غيبت كبري ايشان، تا كنون نيز ادامه دارد. شايد هم منظور از شاهد، مرتبه امامت



[ صفحه 142]



ائمه عليهم السلام باشد كه مورد غصب قرار گرفته بود و منظور از غائب، منزلت ولايت مطلقه الهيه ائمه عليهم السلام است كه هيچ گاه كسي نمي تواند به آن خدشه اي وارد نمايد. چرا كه اين مقام از جانب خداوند بوده و از غيب به آنها عطا شده است.

منظور از اول، اولين امام در امامت كه وجود مبارك حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام است، بوده و منظور از آخر، آخرين امام كه وجود گران قدر امام زمان عليه السلام است، مي باشد. شايد هم منظور، اوليت ائمه طاهرين عليهم السلام كه خلقت آنها قبل از آدم بوده و ايشان اولين مخلوقات بوده اند، باشد و منظور از آخر، آخريت آنان در بهشت و رضوان الهي باشد. و شايد منظور از اول، وجود پيامبر اكرم حضرت محمد صلي الله عليه وآله است و منظور از آخر هم، آخرين آنان كه به نام پيامبر اعظم صلي الله عليه وآله است، باشد.

لذا امام صادق عليه السلام فرمودند: «اولنا محمد آخرنا محمد»: اولين ما محمد و آخرين ما محمد است. بحارالانوار، ج 25، ص 363.

پس اگر منظور از محمد كه آخرين است، وجود پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله باشد، حقيقت معصومين به دايره شباهت دارد كه نقطه اول آن دايره، عين نقطه آخر آن است و اگر منظور از محمد، وجود مبارك صاحب الزمان است (كه ايشان هم نام پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله هستند) حقيقت معصومين از اول تا آخر عمودي، از نور است كه بين عرش الهي و زمين كشيده شده است.



[ صفحه 143]