(شهادت بر وحدانيت خداوند مي دهم،) همان گونه كه ذات خداوند شهادت مي دهد و همان گونه كه فرشتگان او و دانش پيشگان از مخلوقاتش شهادت مي دهند؛ معبودي غير از او كه عزيز و حكيم است، وجود ندارد.

شهادت خداوند بر وحدانيت و يگانگي خود، با شهادت ما، فرشتگان و صاحبان علم بر وحدانيت خداوند متعال، از يك صنف نيست. زيرا شهادت و گواهي ما، فرشتگان و صاحبان علم، جنبه قولي دارد. چون هر كدام با گفتار شايسته خود، به وحدانيت خداوند اعتراف مي كنيم. ولي شهادت و گواهي خداوند بر وحدانيت خود، جنبه عملي دارد. يعني خداوند با پديد آوردن جهان آفرينش كه داراي نظام واحد و قوانين يكسان است، اين حقيقت را بازگو مي كند كه يك واحد پيوسته و يك نظام يگانه در عالم وجود دارد كه از يك منبع سرچشمه گرفته است.

بنابراين معناي «كما»، (تشبيه) آن نيست كه شهادت توحيدي قولي بنده، مشابه و مساوي با شهادت توحيدي عملي خداوند باشد. البته مي توان شهادت توحيدي قولي ملائكه را به شهادت قولي بنده عطف كرد. زيرا هر دو از يك مقوله هستند. هر چند اين دو طائفه (انسان و ملائكه) در عمل نيز بايد شهادت بر توحيد داشته باشند. ولي در هر حال بايد دانست كه شهادت عملي آنان با شهادت عملي خداوند متفاوت است. زيرا شهادت عملي آنها، در عبادت و بندگي خداوند است، ولي شهادت عملي خداوند، در خلقت يگانه عالم است.



[ صفحه 53]