تهجد و شب زنده داري
امام هادي (ع) شب هنگام به پروردگارش روي مي آورد و شب را با حالت خشوع به ركوع و سجود سپري مي كرد و بين پيشاني پينه بسته اش و زمين، جز سنگ ريزه و خاك، حائلي وجود نداشت و پيوسته اين دعا را تكرار مي كرد:
«الهي مسيي ء قد ورد، و فقير قد قصد، لا تخيب مسعاة و ارحمه و اغفر له خطأه.» [1] .
بارالها! گنهكاري بر تو وارد شده (و به در خانه ات آمده) و گدايي آهنگ تو را نموده است. تلاشش را بي نتيجه مگردان (و اميدش را نااميد مكن) و او را مورد عنايت و رحمت خويش قرار بده و از لغزشش در گذر.
در توصيف قطب راوندي نسبت به آن بزرگوار آمده است:
... چون شب فرا مي رسيد رو به قبله مي ايستاد و مشغول عبادت مي گشت و ساعتي از راز و نياز باز نمي ايستاد؛ در حالي كه جامه اي پشمينه در بر و سجاده اي حصيري در برابر داشت. [2] .
و نيز «حائري» مي نويسد:
امام هادي (ع) در اثر شدت علاقه به عبادت و مناجات با پروردگار، شبها آرام نداشت و جز اندكي نمي خوابيد. در دل شب بر روي شنها و ريگزارها مي نشست و شب را به عبادت، استغفار و تلاوت قرآن سپري مي كرد. [3] .
مأموران متوكل بارها در دل شب به خانه ي امام (ع) هجوم بردند و چون وارد خانه مي شدند آن عبد صالح خدا را در حالي كه لباسي خشن بر تن داشت و بر روي حصيري به نماز و نيايش ايستاده بود، مي ديدند. [4] .
امام هادي (ع) نه تنها در عمل كه در سخنان گهربارش پيروان خود را به تهجد و شب زنده داري تشويق مي كرد. در سخني از آن حضرت آمده است:
[ صفحه 41]
«ألسهر الذ للمنام و الجوع يزيد في طيب الطعام.» [5] .
بيدار ماندن (و شب زنده داري) خواب را لذتبخش تر مي سازد و گرسنگي موجب فزوني لذت غذا مي شود.
علامه ي مجلسي در تفسير و توضيح اين سخن نوراني امام (ع) مي نويسد:
امام (ع) با بيان اين جمله در صدد ترغيب پيروان خود به شب زنده داري و گرفتن روزه در روز است. [6] .
براستي، وقتي انسان شب را به بيداري و عبادت بگذراند، خواب براي او لذتبخش تر از هر چيزي خواهد بود، همان گونه كه گرسنگي ناشي از روزه، باعث فزوني خوشي و لذت خوراك به هنگام افطار مي گردد.
پاورقي
[1] ائمتنا، ج 2، ص 257؛ حياة الامام علي الهادي (ع)، ص 137.
[2] الخرايج و الجرايح، ص 149.
[3] ائمتنا، ج 2، ص 218.
[4] تفصيل بعضي موارد آن در درسهاي بعدي خواهد آمد.
[5] بحارالانوار: ج 75 ص 369.
[6] همان.