سيره ي امامان عليهم السلام به پيروي از سيره ي رسول خدا (ص) اين بود كه پيش از رحلت خويش، ودايع امامت را به امام پس از خود تحويل داده او را به عنوان جانشين خويش به مردم معرفي كنند.

امام جواد (ع) به جز علي - پيشواي دهم (ع) - و موسي، مشهور به موسي مبرقع پسر ديگري نداشت، و از ميان آن دو، شرايط امامت در وجود فرزندش علي (ع) فراهم بود؛ با اين حال در فرصتهاي مختلف و بيانهاي گوناگون، او را به عنوان جانشين خود معرفي كرد. اينك چند نمونه:

- اسماعيل بن مهران مي گويد زماني كه امام جواد (ع) براي نخستين بار به بغداد احضار شد به حضور وي رسيدم و عرض كردم: فدايت شوم، من از اين سفر بر شما بيمناكم، پس از شما چه كسي عهده دار امامت است؟

امام (ع) لبخندي زد و فرمود: در اين سال، آن پيشامد ناگواري كه تو تصور كرده اي اتفاق نخواهد افتاد.

هنگامي كه معتصم، امام (ع) را احضار كرد، دوباره به خدمتش رسيدم و از حضرتش پرسيدم: شما تشريف مي بريد، پس امامت بعد از شما برعهده ي چه كسي است؟

امام (ع) اين بار گريه كرد، چندان كه محاسنش تر شد؛ سپس متوجه من شد و فرمود. اين سفر جاي بيمناكي بر من وجود دارد؛ اكنون كه بيم جان مي رود، امر امامت پس از من برعهده ي پسرم «علي» است. [1] .

- امام جواد (ع) توسط پيكي به پدر «خيراني» [2] ، خدمتكار خويش پيغام فرستاد:



[ صفحه 80]



من در مي گذرم، و امر امامت به پسرم «علي» منتقل مي شود، و او بر شما همان حقي را دارد كه من بعد از (رحلت) پدرم بر شما داشتم. [3] .

- امية بن علي قيسي مي گويد: به امام جواد (ع) عرض كردم: چه كسي جانشين شما خواهد بود؟ فرمود: فرزندم علي. [4] .

- صقر بن ابي دلف نقل مي كند: از ابوجعفر، محمد بن علي رضا (ع) شنيدم كه مي فرمود:

پيشواي پس از من، فرزندم علي است. فرمان او فرمان من و گفتارش، گفتار من و پيروي از او (در حكم) پيروي از من است. و امر امامت پس از او در فرزندش «حسن» خواهد بود. [5] .

شيخ مفيد پس از نقل دو روايت نخست مي نويسد:

روايات در اين زمينه بسيار است و اگر همه ي آنها را ذكر كنيم بر حجم كتاب افزوده خواهد شد. اجتماع و اتفاق نظر بزرگان شيعه بر امامت ابوالحسن (ع) و نبودن مدعي امامت در آن زمان به جز آن حضرت؛ به گونه اي كه امر امامت مشتبه گردد، ما را از بيان اخبار به طور تفصيل بر امامت او، بي نياز مي سازد. [6] .