از ديگر ويژگيهاي اين دوره بروز يك سلسله رويدادهاي طبيعي از قبيل: سقوط سنگهاي آسماني، زلزله، بادهاي مسموم و كشنده بود كه همزمان با اوجگيري جنايات و عياشيهاي حاكمان جور، به ويژه متوكل عباسي - اين جرثومه ي جنايت و ستمگري - در نقاط مختلفي از كشور پهناور اسلامي روي داد.

بر اثر بارش باران زياد و جاري شدن سيل در موصل به سال 232 حدود يكصد هزار نفر جان خود را از دست دادند. [1] .

در سال 241 هجري شهابهاي آسماني به سوي زمين فرود آمدند و اين پديده از آغاز شب تا



[ صفحه 94]



طلوع فجر ادامه داشت. [2] و نيز در همين سال چارپايان بر اثر ابتلاي به بيماري از بين رفتند. [3] .

مردم ناحيه ي «تنيس» صداي هول انگيزي شنيدند كه بر اثر آن بسياري جان خود را از دست دادند. اين صيحه ي مهيب، مدتي ادامه داشت. [4] .

زمين لرزه هاي شديد و پي در پي در نقاط مختلف قلمرو اسلامي مانند دامغان، نيشابور و ديگر شهرهاي خراسان، و نيز بلاد مغرب، مصر و شام، واقع شد كه بر اثر آن خانه ها، دژها و پلهاي زيادي ويران گشت و افراد بي شماري به كام مرگ فرو رفتند. [5] .

در جريان اين زلزله ها صداي مهيب و ترسناكي شنيده مي شد كه وصف ناشدني بود. صاعقه ي آسماني كوه «اقرع» را در انطاكيه دو نيم كرد و آن را به دريا افكند. در پي سقوط كوه، دريا طغيان كرد و از لابه لاي امواج آن، بخار و دود سياه بدبويي برخاست؛ به گونه اي كه ظلمت و تعفن فضا را گرفت. نهري نيز - كه در يك فرسخي شهر قرار داشت - به كلي فرو رفت و كسي از سرنوشت آن آگاه نشد. [6] .

مردم فارس به گونه اي ديگر دچار مصيبت شدند. نور تابنده اي از ناحيه ي قلزم (درياي سرخ) برخاست و بدين منطقه كشيده شد و راه نفس كشيدن را بر مردم بست. بر اثر آن گروه زيادي از مردم و چارپايان از بين رفتند و درختان آتش گرفتند. [7] .

بدون شك، وقوع اين حوادث در اين دوره نمي تواند بدون ارتباط با اعمال مردم و ستمگريها و جنايات حكام و زمامداران آنان باشد. بروز هر يك از اين رخدادهاي طبيعي، علاوه بر جنبه ي كيفري داشتن، زنگ خطري بود براي ملتي كه خود را مسلمان مي خواند، ولي نشاني از اسلام در وجودش نبود؛ و نيز براي زمامداراني همچون معتصم، متوكل و... كه در مسند خلافت اسلامي، عليه اسلام و پيشوايان آن، آن همه كوشش مي كردند - تهديد و هشداري محسوب مي شد.



[ صفحه 95]