در دوران امامت امام هادي (ع) قلمرو اسلامي صحنه ي درگيريها و آشوبهاي گروههاي مختلف بود. علت اساسي آن تبديل دستگاه خلافت به سلطنت بود كه پادشاهي آن را نظاميان ترك برعهده داشتند، و خلفا تنها ابزار اعمال سياستهاي آنان بودند.

در چنين شرايطي طبيعي بود كه مخالفان حكومت نيز صبغه ي نظامي به خود بگيرند، و دست به شمشير ببرند؛ بدين جهت است كه مي بينيم در اين دوره بازار برخوردهاي نظامي جناحهاي مخالف حكومت با حكومتداران ترك گرمتر از دوره هاي پيشين است، و كشمكشهاي سياسي و اعتقادي دوران مأمون در اين دوره، جاي خود را به تحركات سياسي و برخوردهاي نظامي داده است.

اين آشوبها و فتنه ها در بيشتر مناطق به ويژه بغداد، اندلس، فارس، طبرستان، ماوراء النهر، سرزمين شام و... به چشم مي خورد.

نتايج زيانبار اين كشمكشها در دورن جامعه ي اسلامي متوجه توده هاي مردم مي شد كه راه به جايي نداشتند. آنان، هم از سوي حكومت و عوامل ستمگر و سنگدل آن همچون «ابن زيات» و «ابن خصيب» تحت فشار و اذيت و آزار بودند، و هم از ناحيه ي گروههاي شورشگر، منتهي از ناحيه ي هر كدام به نحوي.

تنها راه نجات مردم از اين تنگنا روي آوردن به مكتب اهل بيت (ع) و پناه بردن به دامن پيشواي دلسوز امت؛ حضرت امام علي الهادي (ع) بود.



[ صفحه 105]