دوستي اهل بيت پيامبر (ص) كه در قرآن، مزد رسالت تعيين شده است از ديدگاه متوكل جرمي بود كه صاحب آن سزاوار سخت ترين كيفرها بود. به عنوان نمونه:

«يعقوب بن سكيت» دانشمند نحوي - كه بنا به درخواست خود متوكل به منظور آموزش فرزندانش به دربار او راه يافته بود - به همين جرم محكوم به مرگ شد. «جلال الدين سيوطي» علت به شهادت رسيدن او را چنين نوشته است:

روزي متوكل در حضور «ابن سكيت» به فرزندانش: معتز و مؤيد نگاه كرد، سپس رو به «ابن سكيت» كرد و از او پرسيد: كداميك نزد تو محبوبترند: اين دو، يا حسن و حسين (فرزندان پيامبر (ص))؟ ابن سكيت پاسخ داد: قنبر، خدمتكار علي (ع) نزد من از دو فرزند تو بهتر و محبوبتر است. متوكل (كه چنين انتظاري نداشت از سخن ابن سكيت سخت خشمگين شد) دستور داد غلامان ترك شكم او را بدرند، و بنا بر نقلي به دستور متوكل، زبان ابن سكيت را بريدند و بدين طريق او را به قتل رساندند. [1] .

حكومت ترور و اختناق عباسيان و سختگيريهاي آنان نسبت به علويان، از اين



[ صفحه 134]



انسانهاي پاك، چنان چهره اي ترسيم كرده بود كه مردم از هر گونه تماس و ارتباط با آنان دوري مي جستند. «ابراهيم بن هرمه» مي گويد: وارد مدينه شدم، يكي از علويان نزدم آمد. به او گفتم: از من دور شو و مرا مهدور الدم مكن! [2] .

«ابراهيم بن مدبر» مي گويد: محمد بن صالح علوي از من خواست تا برايش از زني خواستگاري كنم. چون نزد پدر دختر رفتم و موضوع را با او در ميان گذاشتم، نپذيرفت و در پاسخ من گفت: به خدا قسم، موافقت نكردن من با اين ازدواج نه به خاطر آن است كه كسي را شريفتر و شناخته تر از محمد بن صالح سراغ دارم؛ بلكه بدان خاطر است كه از متوكل و فرزندان او بر جان و مالم بيم دارم. [3] .

در چنين جو فشار و خفقاني، علويان ناچار بودند به صورت مجهول الهويه و ناشناخته در ميان مردم زندگي كنند و آنان كه شناخته شده بودند سر به بيابانها گذاشته متواري گردند. از آن جمله مي توان از «احمد بن عيسي بن زيد بن علي بن حسين» و «عبدالله بن موسي» نام برد كه هر دو نفر، مرداني فاضل و عالم و از بزرگان و مفاخر خاندانشان بودند كه از بيم جور عباسيان، به صورت مخفي و ناشناخته در شهرها و روستاها زندگي مي كردند و در حال خفا از دنيا رفتند. [4] .



[ صفحه 135]