اميرمؤمنان، علي (ع) ضمن خطبه اي كه در آن خلفاي بني اميه و بني عباس را پيشگويي كرده بود، از دهمين خليفه ي عباسيان يعني متوكل با وصف «كافرترين ايشان» ياد كرده است. اين شناخت و پيش بيني، ملهم از غيب است كه اختصاص به اين خاندان دارد و بدور از هر گونه شك و ترديد و گزافه ومبالغه مي باشد. كلمات و توصيفهاي شرح حال نويسان از اين خليفه ي عباسي از قبيل:

«كان المتوكل شديد الوطأة علي آل ابي طالب»، [1] «كان المتوكل معروفاً بالتعصب» [2] «كان اخبث بني العباس و اقساهم قلباً و اشدهم عتواً و عناداً للطالبيين » [3] «كان المتوكل شديد البغض لعلي بن ابي طالب (ع) و لاهل بيته» [4] و...

و نيز عملكرد وي در طول مدت زمامداري اش، شاهدهاي صدقي بر پيشگويي درست اميرمؤمنان (ع) در مورد او است.

منشأ اين همه بغض و كينه ي متوكل نسبت به اميرمؤمنان (ع) چيزي جز خبث سريره، قساوت قلب و كفر باطني وي نبود؛ چرا كه بنا به گفته ي حضرت امير (ع)، جز منافق و كافر، او را دشمن نمي دارد، آنجا كه فرمود:



[ صفحه 138]



«لا يبغضني مؤمن و لا يحبني كافر او منافق.» [5] .

مؤمن، مرا دشمن نمي دارد و كافر يا منافق مرا دوست نمي دارد.

با توجه به اين مقدمه، موضعگيريهاي تند و كينه توزانه ي متوكل نسبت به اميرمؤمنان (ع) و فرزندان آن حضرت، امري عادي است و مورد انتظار خواهد بود؛ چرا كه منطبق با سرشت پليد و طينت كفر پيشه ي او است. در درس پيش به بعضي از برخوردهاي متوكل با علويان اشاره كرديم، دشمني اين خليفه ي عباسي نسبت به علويان به خاطر رابطه و انتسابي است كه اين افراد با امامان معصوم (ع) داشتند. در حقيقت، اين امامان (ع) بودند كه دشمن اصلي خلفا به شمار مي آمدند و سياستگذاري و برنامه ريزي اصلي خلفا در جهت حذف اين جانشينان به حق پيامبر (ص) از صحنه سياسي و فرهنگي جامعه اسلامي بود، ليكن همه آنها در شرايطي نبودند كه به طور مستقيم و آشكارا به مصاف با آنان بروند. متوكل - به لحاظ برخورداري از ويژگيهاي اعتقادي و نفساني و نيز فراهم آمدن پاره اي از شرايط سياسي - از جمله خلفايي بود كه بيش از پيشينيان خود و جريتر و آشكاراتر از ايشان به نبرد با جبهه امامت رفت و در اين رابطه نه امام هادي تنها كه اساس و ريشه امامت را هدف قرار داد و با ابزار و حيله هاي مختلف، سعي در از بين بردن اصل مكتب و جبهه امامت و حذف آن از نظام سياسي - اجتماعي اسلام داشت؛ درست همان سياستي كه معاويه در ميان خلفاي اموي در پيش گرفته بود.

در ادامه اين درس به برخي از جنايات و تلاشهاي مذبوحانه ي متوكل، نسبت به اميرمؤمنان، همسرش حضرت زهرا و فرزندش امام حسين عليهم السلام اشاره مي كنيم.