امام هادي عليه السلام ازاوضاع و احوال دوران خود نيز دوران فرزندش امام حسن عسكري (ع) آگاهي كامل داشت و مي ديد روز به روز جو فشار و اختناق، شديدتر و حساسيت دستگاه خلافت نسبت به امامان شيعه بيشتر مي شود. همچنين مي دانست كه در آينده ي نزديك، تاريخ امامت در آستانه ي تحولي جديد و بي سابقه - يعني غيبت امام (ع) از انظار - قرار مي گيرد؛ از اين رو، يكي از محورهاي فعاليت خود را آماده ساختن اذهان شيعيان نسبت به غيبت نوه ي بزرگوارش حضرت مهدي (ع) قرار داد.

فعاليتهاي امام (ع) در اين زمينه در شعاعي محدود و در نهايت دقت و احتياط صورت مي گرفت، و سعي حضرت بر اين بود كه هيچ مشخصه اي از حضرت مهدي (ع) - حتي نام او - براي مردم بازگو نشود تا مبادا به گوش حكمرانان عباسي برسد و از لحاظ امنيتي به زيان جبهه ي امامت تمام شود. اينك چند نمونه ي بيانگر اين موضع:

- عبدالعظيم حسني، يكي از ياران امام هادي (ع)، به حضور آن حضرت رسيد و عقايد خود را بر او عرضه كرد. در بخش امامت، يكايك امامان را نام برد و چون به امام هادي (ع) رسيد درنگ كرد. امام (ع) سخن او را پي گرفت و فرمود:

پس از من، حسن است؛ پس مردم با جانشين او چگونه خواهند بود؟

عبدالعظيم پرسيد: چگونه سرورم!؟ فرمود:

زيرا او ديده نمي شود و جايز هم نيست نام او برده شود تا زماني كه قيام كند و زمين را پر از عدل و داد نمايد، آنسان كه از ظلم و جور پر شده است. [1] .



[ صفحه 228]



- علي بن عبدالغفار مي گويد: شيعيان پس از درگذشت امام جواد (ع) به امام هادي (ع) نوشتند و از جانشين آن حضرت پرسيدند. امام (ع) در پاسخ نوشت:

امر امامت تا مادامي كه من زنده ام برعهده من است، و پس از من، برعهده جانشين من كه از سوي خدا تعيين شده است. چه خواهد بود براي شما نسبت به «خلف» بعد از «خلف»؟ [2] .

- علي بن مهزيار مي گويد: به ابوالحسن عسكري (ع) نوشتم و از آن حضرت از «فرج» پرسيدم. امام (ع) در پاسخ نوشت:

زماني كه مولا و صاحب شما از سرزمين ستمگران غايب شد، منتظر فرج باشيد. [3] .

- ايوب بن نوح از امام هادي (ع) نقل مي كند كه آن حضرت فرمود:

زماني كه پيشواي شما از ميان شما برداشته شود، از زير پاي خود منتظر فرج باشيد. [4] .

امام هادي(ع) در اين بيانات، به طور كلي سربسته به موضوع غيبت امام زمان (ع) اشاره نموده، اذهان ياران خود را براي رويا رو شدن با اين دوران آماده كرد.