همانطور كه بارها گفته ايم اسلام تمام تلاش خود را بر وحدت جامعه و اتفاق كلمه گذاشت و صداي: يا ايها الناس انا خلقناكم من ذكر و انثي... [1] درداد و با دستورات خود ريشه ي تفرقه و تفاخر نژادي را خشكاند. امامان ما در تك تك حركات و سكنات خود بيانگر نظر قرآن و اسلام درباره وحدت نژادي و تساوي مردم بودند و عملا در اين راه گام برمي داشتند و فرقي ميان سفيد و سياه (جز به تقوا) نمي گذاشتند و براي از بين بردن اختلافات ويرانگر، پيش قدم شده با كنيزان ازدواج مي كردند، امام سجاد با كنيزي ازدواج كرد و زيد بن علي - شهيد هميشه جاويد - از اين پيوند مبارك به دنيا آمد.

امام جواد نيز با كنيزي كه به وسيله محمد بن الفرج براي آن حضرت به هفتاد دينار خريده شده [2] بود ازدواج نمود و امام علي هادي ثمره ي اين ازدواج بود. امام جواد براي تربيت و تهذيب همسر خود كه با مفاهيم اسلامي آشنا نبود وي را در كنار دختران پيامبر - صلي الله عليه و آله - اين اسوه هاي عفت و طهارت قرار



[ صفحه 13]



داد و خود عهده دار تعليم وي گشت. سلوك روحي و جاذبه ي امام و زنان حرم آنچنان نيرومند بود كه به تدريج از اين كنيز، پارسايي شب زنده دار و صالحه اي قاري قرآن و تالي آيات الهي به وجود آورد كه اين مطلب به وسيله راويان آثار نقل شده است [3] اين زن شايسته، نتيجه ي تهجد و تلاوت شبانه ي خود را ديد و به بالاترين مرتبه ي افتخار دست يافت و رشك برين گشت زيرا افتخار مادري امامي از امامان شيعه و سروري از سروران مسلمين را كسب كرده بود. او عضوي از خانداني گشته بود كه خداوند آنان را پناهگاه بندگان و كشتي نجات قرار داده بود. اما مورخين در نام مادر حضرت اختلاف كرده اند و ما برخي از اين اقوال را ذكر مي كنيم:

1 - سمانه مغربيه [4] معروف به بانو «ام الفضل» [5] .

2 - ماريه قبطيه [6] .

3 - يدش [7] .

4 - حويت [8] .

البته اقوال ديگري هم نقل شده است كه ما به دليل بي فايده بودن نتيجه آنها را ترك مي كنيم و چون دانستن نام ايشان كمترين سودي ندارد لذا از اين مطلب مي گذريم.