امام هادي از جدش امام رضا - عليه السلام - نقل مي كند كه: «روزي ابوحنيفه از نزد حضرت امام صادق خارج مي شد كه امام هفتم موسي بن جعفر را ديد و از او پرسيد: اي جوان گناه از كيست؟

حضرت پاسخ داد: از سه صورت خارج نيست:يا اين كه از خداوند متعال است - كه نيست - در آن صورت سزاوار كريمي خداوند نيست كه بنده اي را به خاطر گناه نكردن معذب نمايد.

و يا اين كه مصدر گناه از خدا و بنده باشد - كه البته اين هم نيست - در آن صورت شايسته نيست كه شريك نيرومند به شريك ضعيف ستم روا دارد.

و يا اين كه گناه منحصرا از بنده صادر شده - كه همين طور است - و در آن صورت اگر خداوند كيفر دهد به خاطر گناه بنده است و اگر ببخشد به كريمي و سخاوت خودش است...» [1] .

امام به گونه اي مستدل، نادرستي «جبر» و سستي اين عقيده را بيان مي دارد و روشن مي سازد انسان در حيات دنيوي خود مختار است و طبعا مسؤول انتخاب راه و پيامدهاي آن «انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما كفورا» [2] .

در اين جا رواياتي را كه امام هادي - عليه السلام - از پدران خود نقل كرده است به پايان مي بريم.



[ صفحه 87]