شبهه و تشكيك درباره ي اصول و معتقدات اسلامي از زمان حكومت امويان و به تشويق آنان در ميان مسلمانان راه يافت، بني اميه در راستاي سياست هاي ضدديني و نژادي، زمينه را براي انتشار و گسترش انديشه هاي گمراه كننده فراهم كردند و بذر تزلزل عقيده را در ميان دلها پراكندند اين سياست تا زمان بني عباس ادامه يافت و امواج شك، بي ديني، زندقه، دهريه، مانويه و ديگر افكار سست و سخيف همچنان در حال گسترش بود و شيوعي عام يافته بود.

علماي مسلمين و در رأس آنان ائمه - عليهم السلام - به مقابله با اين موج بنيان كن برخاستند و نادرستي ادعاهاي ملحدين و شكاكان را با دلايلي قاطع و محكم نشان دادند، ثمره ي اين جهاد علمي ائمه و پيروان عالم و عامل آنان، تدوين كتاب هايي بود تحت عنوان كلي «احتجاج».

احتجاج ها بر محور احاديث و مناظراتي دور مي زند كه از امامان شيعه در دفع شبهات مخالفين به وسيله علما روايت شده بود (و نظم و نسق خاصي را تشكيل مي داد) اين كتاب ها به بهترين وجه مجاهدات ائمه را در دفاع از عقيده اسلامي و نبرد با كفر و الحاد نشان مي دهد و ما در اين جا برخي از سخنان امام هادي را كه جنبه هاي كلامي خاصي را مطمح نظر قرار داده است نقل



[ صفحه 110]



مي كنيم.