امام هادي - عليه السلام - طي حديثي براي فتح بن يزيد جرجاني روشن



[ صفحه 115]



ساخت كه با هيچ صفتي نتوان به ذات و حقيقت پروردگار پي برد و محال است اوصاف ما محيط بر حقيقت حق گردد. در بخشي از اين حديث چنين آمده است:

«خداوند را جز آن گونه كه خود را توصيف نموده است نتوان وصف كرد. چگونه مي توان آفريننده اي را كه حواس و اوهام از دستيابي به گوشه اي از كبرياي او ناتوان و درمانده شده است وصف نمود نه چشمها او را دريابد و نه تعاريف بر او منطبق گردد، بسي والاتر است از توصيف وصف كنندگان، در عين نزديكي دور است و دوري حق عين نزديكي است، دوري و نزديكي درباره ي خدا مفهوم خود را از دست مي دهد و خداوند در اوج دوري نزديك است و در حالي كه نزديك مي باشد دور است، او «كيفيت» را آفريد لذا بدو گفته نمي شود «چگونه» است و مكان را به وجود آورد پس نبايد گفت خدا «كجاست» زيرا حضرت باريتعالي را مكان و كيفيت نباشد و اين دو از مختصات ممكنات است. اوست خداي واحد احد يگانه، بي نياز، نه زاده است و نه مي زايد و همتايي ندارد، جلال خداوندي معزز باد.

اي فتح! همانطور كه با صفات معمولي و الفاظ نارسا نمي توان به كنه ذات خدا رسيد، ذات پاك محمد مصطفي را كه خداوند نامش را در كنار نام خود ذكر كرده است و او را شريك در بخشش خود معرفي كرده است و طاعتش را بر مسلمان فرض نموده است نيز نمي توان به دقت وصف نمود زيرا خداوند درباره ي برگزيده و رسول خود مي فرمايد:

«و ما نقموا الا ان أغناهم الله و رسوله من فضله» [1] .

«منافقان به كينه توزي برنخاستند مگر به سبب آن كه خدا و رسول، آنان را از بخشش و فضل خويش بي نياز ساخته بودند».

و كيفر مخالفت با دستور پيامبر را عذاب دوزخ و لباس هاي قيراندود قرار



[ صفحه 116]



مي دهد زيرا مي فرمايد: (كافران مي گويند) «اي كاش! خدا را اطاعت مي كرديم و اي كاش! رسول را اطاعت مي نموديم» [2] .

اي فتح! اگر نيك بنگري ذات ائمه را نيز نمي توان به درستي وصف كرد زيرا خداوند اطاعت از آنان را مانند اطاعت از پيامبر قرار داده و فرموده است:

«اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و أولي الأمر منكم [3] ؛ از خداوند اطاعت كنيد و از پيامبر و اولي الامر پيروي نماييد».

و باز فرموده است: «و لو ردوه الي الرسول و الي اولي الأمر منهم [4] و اگر آنان كار خود را به پيامبر و اولي الامر ارجاع مي دادند...».

و همچنين فرموده است: «ان الله يأمركم أن تؤدوا الأمانات الي أهلها [5] ؛ خداوند به شما فرمان مي دهد تا امانات را به اهلش بازپس دهيد».

و فرمود: «فاسئلوا اهل الذكر ان كنتم لا تعلمون [6] ؛ اگر نمي دانيد از اهل ذكر بپرسيد». و بدين گونه خداوند عظمت اهل بيت را نشان داده است.

اي فتح! خوب توجه كن نه تنها خداوند، پيامبر اكرم و فرزندان فاطمه ي زهرا را نمي توان كما هو حقه وصف كرد بلكه شيعه ي حقيقي ما نيز فراتر از وصف مي باشد...» [7] .

اين حديث شريف به روشني بيان مي كند كه اوصافي را كه بتواند به ذات حق راه يابد محال است بتوان يافت و حضرت احديت را تنها با همان اوصافي مي توان خواند كه خود را بدان ها معرفي كرده است. ما نه تنها ذات حق را ادراك نمي كنيم بلكه ذات مصطفوي و خاندان عصمت و طهارت نيز از ظرفيت انديشه ي بشري خارج است، و آن كس كه به مقام ولاء و دوستي اهل بيت دست يابد، داراي آنچنان صفات برجسته و گرايش هاي عميق ملكوتي خواهد بود.



[ صفحه 117]



كه او را نيز نمي توانيم بطور كامل وصف كنيم.



الا ان ثوبا خيط من نسج تسعه

و عشرين حرفا معاليه قاصر