هنگام سختي يا دشواري ها و درخواست حاجت مهمي، يا آن كه وقتي مشكلي براي امام پيش مي آمد حضرت دعاي شريف ذيل را مي خواندند. راويان در اين باره نقل مي كنند كه:

حضرت قبل از خواندن دعا سه روز پياپي يعني چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه را روزه مي گرفتند، در صبح روز جمعه پس از غسل به مسكيني صدقه مي دادند و سپس چهار ركعت نماز مي خواندند: در ركعت اول، سوره ي حمد و يس، در ركعت دوم، سوره ي حمد و حم (دخان)، در ركعت سوم، سوره ي حمد و واقعه و در ركعت چهارم، سوره ي حمد و تبارك (ملك) را تلاوت مي كردند و پس از فراغت از نماز دو دست نياز را به سوي آسمان بلند مي كردند و با اخلاصي تمام اين دعا [1] را مي خواندند.



[ صفحه 158]



بسم الله الرحمن الرحيم

«اللهم لك الحمد حمدا يكون احق الحمد بك، و ارضي الحمد لك، و اوجب الحمد لك، و احب الحمد اليك، و لك الحمد كما انت اهله، و كما رضيته لنفسك و كما حمدك من رضيت حمده، من جميع خلقك، و لك الحمد كما حمدك به جميع انبيائك، و رسلك و ملائكتك، و كما ينبغي لعزك، و كبريائك، و عظمتك، و لك الحمد حمدا تكل الألسن عن صفته و يقف القول عن منتهاه، و لك الحمد حمدا لا يقصر عن رضاك، و لا يفضله شي ء من محامدك.

اللهم لك الحمد في السراء و الضراء و الشدة و الرخاء، و العافية و البلاء، و السنين و الدهور، و لك الحمد علي آلائك، و نعمائك علي، و عندي، و علي ما اوليتني، و ابليتني و عافيتني، و رزقتني، و اعطيتني، و فضلتني و شرفتني، و كرمتني، و هديتني لدينك حمدا لا يبلغه وصف واصف، و لا يدركه قول قائل.

اللهم لك الحمد حمدا فيما آتيته الي من احسانك عندي، و افضالك علي، و تفضلك اياي علي غيري، و لك الحمد علي ما سويت من خلقي، و ادبتني فاحسنت ادبي منا منك لا لسابقة كانت مني، فاي النعم يا رب لم تتخذ عندي، و اي الشكر لم تستوجب مني، رضيت بلطفك، و بكفايتك من جميع الخلق خلقا.

يا رب انت المنعم علي، المحسن، المتفضل، الجميل، ذوالجلال و الاكرام، و الفواضل و النعم العظام، فلك الحمد علي ذلك، يا رب لم تخذلني في شديدة، و لم تسلمني بجريرة و لم تفضحني بسريرة، لم تزل نعماؤك عند كل عسر و يسر انت حسن البلاد و لك عندي قديم العفو..».

«پروردگارا! سپاس و حمد تو را سپاسي شايسته تو، سپاسي پسنديده تو، سپاسي بايسته تو، سپاسي محبوب تو، سپاسي سزاوار تو آنچنان كه هستي و آنچنان كه براي خود مي پسندي و نيكانت تو را بدان گونه سپاس گفته اند از



[ صفحه 159]



مخلوقات خودت.

پرودرگارا! حمد و سپاس تو را سزا است آنگونه كه همه ي پيامبران، رسولان و فرشتگانت تو را سپاس گفته اند و شايسته عزت، كبريا و بزرگواري و عظمت تو مي باشد.

پروردگارا! حمد تو را؛ حمدي كه زبان ها از وصف آن عاجز و گفتار از نهايت آن درمانده باشد و تو را حمد مي كنم حمدي كه تو را پسند افتد و از صفات تو نكاهد.

پروردگارا! در آسايش و سختي، در تنگنا و گشايش، در بهبودي و رنج و در همه ي روزگاران، تو را سپاس مي گويم تو را سپاس مي گويم بر آنچه به من داده اي از نعمت ها، دارايي ها، بيماري و بهبود از آن، رزق و روزي، فضيلت و شرف، كرامت و هدايتم به دينت؛ سپاسي كه وصف آن به زبان نيايد و هيچ كلامي ابعاد آن را نتواند بيان كند.

پروردگارا! تو به من نيكي كردي و بر ديگرانم فضيلت بخشيدي و خلقتم را قرين اعتدال نمودي و مرا به بهترين آداب مؤدب ساختي و در اين كارها سابقه و پيشينه اي از من نزدت نبود بلكه همه را از باب لطف و منت كردي پس كدامين لطف و نعمت را در حق من ندادي و كدام سپاس را بر گردن ندارم كه بجاي آورم. پروردگارا بر همه انعامت تو را سپاس مي گويم و به لطفت و بي نياز ساختنم از ديگران خشنودم.

خدايا! تو به من انعام كردي، نيكي نمودي، مرحمت داشتي، برازنده اي، شكوهمند و باكرامتي و صاحب بخشش هاي شگرفي، پس تو را بر همه آنها سپاس مي گويم.

پروردگارا! مرا در سختي و تنگي فرونگذاشتي و به گناهي مرا تسليم نكردي و به خطاي پنهاني مرا رسوا نساختي، همواره بخشش و عطايت در گشايش و دشواري به من مي رسيد، تو آزمايشگر نيكي هستي و همواره مرا بخشوده اي.



[ صفحه 160]



پروردگارا! مرا از بينايي، شنوايي و ديگر اعضايم و هر چه از من كه زمين را سنگين مي كند بهره مند ساز.

پروردگارا! نخستين سؤال، حاجت، درخواست، خواهش و آنچه را كه بدان وسيله به تو نزديك مي شوم صلوات و درود بر محمد و آل محمد است و از تو درخواست مي كنم بر او و آنان درود فرستي به والاترين نحوه اي كه دستور داده اي برايشان درود فرستند و به بهترين وجهي كه تاكنون و تا روز قيامت كسي از بندگانت از تو درخواست كرده است و درخواست مي كند.

پروردگارا! بر ايشان درود فرست به شمار درود فرستندگان در گذشته و آينده؛ درودي پايدار همراه با رفعت و سرفرازي و فضيلت و بر تمام پيامبران و رسولانت و بندگان صالحت نيز درود فرست. درود و سلام خداوند بر محمد و آل محمد بيشمار باد.

پروردگارا! از بزرگواري و بخشش تو آن است كه خواهان خود را نااميد نمي سازي و درخواست او را اجابت مي كني و هر كس را از تو چيزي نخواهد دشمن مي داري حال آن كه هيچ كس جز تو چنين نيست. اميدواري به رحمت و آمرزشت و اعتماد به فضل و احسانت مرا بر آن داشت تا تو را بخوانم و از تو درخواست كنم و از تو خواسته ام را طلب كنم.

پروردگارا! توجه به پيامبرت و نورت و صراط مستقيمي كه بندگان را بدان وسيله هدايت كردي و با پرتو او شهرها را زنده نمودي و او را به كرامت ويژه مخصوص گرداندي و با شهادت، او را برتري بخشيدي و در زمان فترت پيامبران او را برانگيختي، پيشاپيش خواسته ام مي باشد (و او را شفيع خود قرار مي دهم).

پروردگارا! من به عيان و نهان پيامبرت و نهان اهل بيت او كه آنان را از هر رجس و پليدي پاك كردي و آنان را مطهر ساختي ايمان دارم...

پروردگارا! ميان من و ايشان در دنيا و آخرت جدايي نينداز و كردار و اعمالم را به وسيله آنان مقبول و پذيرفته قرار ده.



[ صفحه 161]



پروردگارا! بندگانت را به خود راهنمايي كردي و گفتي (منزه و متعالي است آن ذات).

«و اذا سألك عبادي عني فاني قريب اجيب دعوة الداع اذا دعان فليستجيبوا لي وليؤمنوا بي لعلهم يرشدون» [2] .

«اگر بندگانم از تو درباره ي من پرسيدند، پس من نزديكم و دعاي خواهان را اگر مرا بخواند اجابت مي كنم پس طلب اجابت كنند و به من ايمان آورند، باشد كه هدايت شوند و راه يابند».

و گفتي: «قل يا عبادي الذين اسرفوا علي انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ان الله يغفر الذنوب جميعا انه هو الغفور الرحيم» [3] .

«اي بندگانم كه بر خود اسراف و زياده روي كرده ايد از رحمت خدا نااميد نشويد كه خداوند تمامي گناهان را مي آمرزد بدرستي كه اوست بخشنده مهربان».

و گفتي: «و لقد نادينا نوح فلنعم المجيبون؛ [4] و به تحقيق نوح ما را خواند و ما چه نيك پاسخگويانيم».

آري پروردگارا! تو بهترين خوانده شده هستي و بهترين خدايي و بهترين پاسخگو و تو گفتي:

«قل ادعوا الله او ادعوا الرحمن اياما تدعوا فله الاسماء الحسني» [5] .

«بگو «الله» را بخوانيد يا «رحمن» را هر كدام را بخوانيد پس براي اوست نامهاي بهتر».

پروردگارا! تو را به نام هايي مي خوانم كه بدان ها پاسخ مي دهي و عطيه مي بخشي.

پروردگارا! با تضرع و درويشي تو را مي خوانم و دعا مي كنم دعاي كسي



[ صفحه 162]



كه غفلت، او را تسليم كرد و نياز، او را فرسوده ساخته است. تو را مي خوانم چونان كسي كه درمانده شده و به گناه خويش اعتراف كرده و تو را به خاطر آمرزش بزرگ و بخشش و پاداش عظيمت به دعا خواسته است.

پروردگارا! اگر كسي را به رحمت خود مخصوص گرداندي و به اطاعت اوامرت برخاست و هدف از خلقت خود را دانست و بر طبق آن عمل كرد تنها به توفيق و عنايت تو بدان منزلت دست يافته است.

پروردگارا! اگر بنده اي به نيكي در حق ديگران به اميد جوايز و پاداش تو بپردازد آقاي من همه خواست و آمادگي من براي وصول به ديدار و پاداش تو بوده است پس از تو مي خواهم بر محمد و آل محمد درود فرستي و خواسته و حاجت مرا برآوري... (امام در اين جا خواسته ي خود را ذكر نموده و برآورده شدن آن را استدعا مي كرد) سپس مي افزود:

اي گرامي ترين بخشندگان و برترين احسان كنندگان بر محمد و آل محمد درود فرست و سينه ي بدخواه مرا تنگ، زبانش را خاموش، و چشمش را كور گردان و سرش را بكوب و او را به خود مشغول داشته آسيب و گزندش را به قدرت و توان خودت از من دور كن.

پروردگارا! اين مجلس را آخرين مجلسي كه تو را در آن با تضرع و لابه مي خوانم قرار مده و اگر آن را آخرين مجلس قرار دهي تمامي گناهانم را بيامرز و چيزي از آن وامگذار و دعايم را مستجاب، عملم را پذيرفته و كلامم را از اعمال نيكي قرار ده كه به سويت بالا مي آيند و مرا با پيامبر و برگزيده ات و ائمه - درود تو بر آنان باد - همراه ساز.

پروردگارا! من بدانان متوسل مي شوم و به وسيله آنان به درگاهت مي آيم پس اي ارحم الراحمين (بخشنده ترين بخشندگان) دعايم را مستجاب كن و مرا از گناهان رهايي ده... (امام سپس حاجت خود را نقل كرده به سجده مي افتاد و مي فرمود):

«لا اله الا الله الحليم الكريم؛ خدايي جز خداي بردبار، بزرگوار، والا



[ صفحه 163]



و بزرگ نيست».

«لا اله الا الله العلي العظيم؛ منزه است پرودگار آسمان هاي هفتگانه، زمين هاي هفتگانه و پروردگار عرش عظيم».

پروردگارا! من از كيفرت به گذشت تو، از خشمت به خشنوديت و از خودت به تو پناه مي آورم، نمي توانم تو را ستايش كنم يا ثنا گويم، تو همان هستي كه خود را ثنا كرده اي، زندگيم را افزايشي در هر نيكي و مرگم را رهايي و آسودگي از هر شري برايم قرار ده.

اي اميد و مايه ي اعتماد من، نور چشمانم را طاعت خودت قرار ده و چهره ام را پس از آن كه برايت سجده كرد به آتش مسوزان.

آقاي من مرا بر تو منتي نيست اين تويي كه بر من منت داري پس به ناتواني من و نازكي پوستم رحمي كن و مشكلات دنيوي و اخروي مرا كفايت كن و همراهي پيامبر - صلي الله عليه و آله - و اهل بيتش - عليهم السلام - را در درجات بهشت نصيبم فرما...

اي نور نور (اي همه نور) اي گردانده امور، اي بخشنده، اي بزرگوار، اي يكتا، اي يگانه، اي بي نياز اي آن كه نزاده است و نمي زايد و او را همسري نيست، اي تنها، او چنين است و ديگري جز او چنين نيست، اي آن كه در آسمان هاي بلند و زمين هاي پايين تر كسي جز او خدا نيست، اي عزت دهنده هر ذليل و اي خواركننده ي هر عزيز به عزت و جلالت سوگند كه صبرم به پايان رسيد (و طاقتم طاق گشت) پس بر محمد و آل محمد درود فرست و رنج و اندوهم را برطرف كن...».

كدام روان و روح ملكوتي و فرشته اي چونان روح امام هادي اين چنين روحانيت انبيا و قداست اوصيا را نشان مي دهد و تعلق محض را به خالق هستي و بخشنده ي زندگي مي رساند.

امام در اين دعا به او انقطاع الي الله مي رسد، سررشته تمام حوادث را در دست قدرت خداوند مي بيند، بدو پناه مي برد و از او نيرو مي گيرد و توكل



[ صفحه 164]



حقيقي را بيان مي كند.

اين دعا علاوه بر جنبه هاي اخلاقي و اعتقادي، حاوي حسن طلب و ظرافت ادب مي باشد.