بحتري در سوگ متوكل
شاعر بزرگ دربار عباسيان «بحتري» در رثاي متوكل ابيات زير را سرود:
هكذا فلتكن منا يا الكرام
بين ماء و مزهز و مدام.. [1] .
«آري، اين چنين شايسته است مرگ كريمان ميان چنگ و رباب و باده،
[ صفحه 309]
ميان دو جام؛ جام سرخوشي و جام مرگ. پيك مرگ تن او را با انواع دردها و بيماري ها رنجه نساخت».
همين ابيات را با اندكي تفصيل به ابراهيم بن احمد اسدي نيز نسبت داده اند:
هكذا فلتكن منا يا الكرام
بين ناي و مزهز و مدام..
«مرگ كريمان چنين بايسته است ميان چنگ و ناي و باده، ميان دو جام كه همه چيز را به ارزاني داشتند: جام خوشي ها و جام مرگ؛ در بيداري سرخوش از شادي و سرمست از شراب بود، تا آن كه خداوند مگر او را در خواب مقدر داشت. مرگ ها گوناگونند و يكي بر ديگري برتر است اما مرگ كريمان با شمشيرهاي برهنه است. پيك مرگ او را در حال بيماري و درد ديدار نكرد و از برخورد آشكار هراسيد، پس در تيرگي شب با لبه ي شمشير به سويش گام برداشت».
اين ابيات بيش از آن كه سوگنامه اي براي متوكل باشد هجونامه اي است از زندگي سراسر آلوده به شراب او. نه بيمار شد و نه درد كشيد بلكه در ميان آلات موسيقي و جام هاي شراب در نهايت مستي به وسيله شمشيرهاي آخته تركان پاره پاره شد. شاعران خلفاي قبل به خاطر فقدان آنها و در نتيجه توقف اصلاحات اجتماعي مرثيه مي گفتند اما خليفه ي بحتري چنين بود!.
به هر حال اين كابوس سياه از سر علويان و شيعيان اهل بيت برداشته شد و امام شادمان گشت زيرا خداوند متعال دعاي حضرت را اجابت و دشمن كينه توز را هلاك كرده بود.
پاورقي
[1] روضة الاعيان، ص 108.