پژوهش تاريخي خود را در جهت سير تاريخ (الخميس ديار بكري) قرار داده و پا به پاي نص آن پيش مي رويم تاريخ مذكور مي گويد: ولادت با سعادت علي نقي امام هادي فرزند امام جواد، زاده علي بن موسي بن جعفر پسر محمد بن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب در مدينه منوره در تاريخ سيزدهم رجب سال (214) روي داد. اما جمعي را اعتقاد بر آن است كه در نيمه ي ذيحجه سال (212) در حومه مدينه در موضعي به نام «صريا» اتفاق افتاده است ابن عياش روايت كرده است كه ولادت آن حضرت در دوم رجب يا پنجم آن واقع شده است. از نظر تربيتي آن حضرت در دامان پاك فضيلت و اخلاق و دانش و پارسايي و نيك سرشتي و شهامت و فداكاري و اخلاص، پرورده شد اين خصايص همگام با رشد جسماني او در روانش تركيز و تثبيت مي شد و چون از نظر وراثت در دودمان پاك ولادت يافته بود، وجودش محصول وراثتي گزيده و شايسته بود. با مطالعه و نگرشي شتاب وار و اجمالي به شرايط اجتماعي امام هادي و به شرايطي كه در آن، حضرت ولادت يافته و پرورده شد،



[ صفحه 36]



در مي يابيم كه محيط وي كاملا تحت الشعاع دانش و فروغ تقوي و اخلاق و تابش ادب و فقه و بلوغ فكري در جميع شئون زندگي بوده است، خلافت اسلامي سيطره و قدرت قلمرو حكومت خود را در سراسر شبه جزيره عربستان و تمام نقاط معمور و آباد آن روز گسترده بود. نژادها و اقوام بسياري تحت نفوذ و زير پرچم اسلام درآمده كه از لحاظ انديشه و گرايشهاي فكري متضاد و متباين بودند، اين نژادها كه غالبا صاحب تمدن هاي كهن و عقايد گوناگون بودند، جامعه آن روز اسلام را تشكيل مي دادند و به لحاظ جامعه شناسي، يك توده همگون و يكنواخت را به وجود آورده بودند و اجتماعي شكل يافته بود كه در آن با صرفنظر كردن از موارد ويژه اختلاف طبقاني صاحب روح و حركت فكري و بينش شده بودند، چنين جامعه پويايي در ظل توحيد اسلامي تحرك و تشكل يافته بود منطق رهگشاي اسلام محو كليه امتيازات و الغاء همه ويژگيهاي طبقاتي و استقرار نظام برابري و برادري مي باشد در اين زمينه هيچگونه برتري و امتيازي را مگر به تقوي و پارسايي نمي پذيرد و بي سبب كسي را بر كسي رجحان نمي دهد مگر با ويژگي پرواپيشگي و فضايل انساني. شعار جاويد اسلام در محو تشخصات طبقاتي همواره در طول تاريخ (ان اكرمكم عندالله اتقيكم) طنين افكنده است.

جنبش هاي فكري دانشمندان نيمه اول و نيمه دوم قرن دوم جملگي اين اوضاع را توجيه مي كنند ائمه ي پيشين نيز فرصت را مساعد براي افشاء حقايق ديني يافته و با ارسال پيام به نسل روشنفكر و انديشمند آن عصر رسالت مبارزاتي و جهاد ايدئولوژيكي را جامه ي



[ صفحه 37]



عمل پوشانده بودند. صادق آل محمد (ص) نقش بزرگي با توجه به شرايط عصر خويش در تبليغ اسلام راستين ايفا كرده و نوع مسئوليت روشنفكران و صاحب قلمان هر زمان را معين و معلوم كرده است و اين خود نشانه اي از خرد تابناك امامان شيعي است كه به وارثان انبياء (دانشمندان) شيوه ي چگونه زيستن را آموزش داده است.

مدينه مهد پرورش عناصر مترقي اسلام در عصر محمد (ص) زادگاه بسياري از ائمه به ويژه امام هادي بوده و در آن روح و جسم امام به دست پدر و مادر خردمند و پارسايش شكل گرفته است. مدينه كانون مشعشعي است كه در متن اسلام، نقطه ثقل و مركز بزرگ حكومت هاي اسلامي و اسلامي نما، بوده است گرچه اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب كوفه را مركز حكومت و مقر خلافت خويش برگزيد اما مدينه همچنان در اوج كمال اهميت باقي ماند و مردان بزرگ، فقهايي انديشمند در آن زيسته و مركز اجتماع اصحاب معاصر و همگام پيامبر اسلام بوده است ترديدي نيست كه در يك چنين شرايطي افراد و اشخاص تحت تأثير آن چنان محيط بوده و سازگار با تحولات اجتماعي - فلسفي، علمي، و پيشرفتهاي گوناگون مي باشند.

پيشوايان شيعه خوشبختانه نه تنها از محيط متأثر نمي شدند بلكه محيط اجتماعي را تحت تأثير درايت و بينش خاص خويش قرار داده و موجب دگرگوني آن مي گردند، و تلاشگرآنند كه مدينه فاضله ائي را قالب ريزي كرده، كه جميع شئون را به سوي سنت و قوانين خداوند سوق دهند و در واقع در پي استقرار نظام توحيدي و ارتكاز آن مي باشند، امام هادي (ع) كه در سرشت پاكش درايت و هشياري و آگاهي ثبت



[ صفحه 38]



شده و نمونه بارز و شاخص در ميان اجتماع و داراي نبوغ خاصي ملهم از فيوضات الهي در همه جهات بوده است يكي از پيشگامان مبارزاتي عليه ستم و تجاوزهاي دستگاه خلافت مي باشد كه اشاره اي مختصر به آن خواهد شد.



[ صفحه 39]