اين دوره از خلافت عباسي ويژگيهاي دارد كه آن را از ديگر دوره ها جدا مي سازد ذيلاً به برخي از اين ويژگيها اشاره مي كنيم:

1 - زوال هيبت و عظمت خلافت: خلافت، چه در دوره اموي و چه در دوره عباسي، براي خود هيبت و جلالي داشت، ولي در اين دوره بر اثر تسلط تركان و بردگان بر دستگاه خلافت، عظمت آن از بين رفت و خلافت همچون گويي به دست اين عناصر افتاد كه آن را به هر طرف مي خواستند پرتاب مي كردند، و خليفه عملاً يك مقام تشريفاتي بود، ولي در عين حال هر موقع خطري از جانب مخالفان احساس مي شد خلفا و اطرافيان و عموم كارمندان دستگاه خلافت، در سركوبي آن خطر نظر واحدي داشتند.

2 - خوش گذراني و هوسراني درباريان: خلفاي عباسي در اين دوره به خاطر خلأيي كه بر دستگاه خلافت حكومت مي كرد، به شب نشيني و خوش گذراني و ميگساري مي پرداختند و دربار خلافت غرق در فساد و گناه بود. صفحات تاريخ اخبار شب نشينيهاي افسانه اي آنان را ضبط نموده است.

3 - گسترش ظلم و بيدادگري و خودكامگي: ظلم و جور و نيز غارت بيت المال و صرف آن درعياشيها و خوشگذرانيها جان مردم را به لب آورده بود.

4 - گسترش نهضتهاي علوي: در اين مقطع از تاريخ، كوشش دولت عباسي بر اين بود كه با ايجاد نفرت در جلامعه نسبت به علويان، آنها را تارو مار سازد. هر موقع كوچكترين شبحي از نهضت علويان مشاهده مي شود، برنامه سركوبي بي رحمانه آنان آغاز مي گشت، و علت شدت عمل نيز اين بود كه دستگاه خلافت با تمام اختناق و كنترلي كه برقرار ساخته بود، خود را متزلزل و ناپايدار مي ديد و از اين نوع نهضتها سخت بيمناك بود.

شيوه علويان در اين مقطع زماني اين بود كه از كسي نامي نبرند و مردم را به رهبري «شخص برگزيده اي از آل محمد» دعوت كنند، زيرا سران نهضت مي ديدند كه امامان معصوم آنان، در قلب پادگان نظامي «سامرّاء» تحت مراقبت و مواظبت مي باشند و دعوت به شخص معين مايه قطع رشته حيات او مي گردد. اين نهضتها و انقلابها بازتاب گسترش ظلم و فشار بر جامعه اسلامي در آن عصر بود و نسبت مستقيمي با ميزان فشار و اختناق داشت، به عنوان نمونه در دوران حكومت «منتصر» كه تا حدي به خاندان نبوت و امامت علاقه مند بود و در زمان او كسي متعرض شيعيان و خاندان علوي نمي شد، قيامي صورت نگرفت.

تواريخ، تنها در فاصله سال 219 تا 270 قمري، تعداد 18 قيام ضبط كرده اند. اين قيامها نوعاً با شكست روبرو شده و توسط حكومت عباسي سركوب مي گشتند.