جعفر در تاريخ، به جعفر كذّاب معروف است. رواياتي هم از اهل بيت(ع) در نكوهش وي وارد شده است. ابن سيابة مي گويد:

«هنگامي كه مي خواست جعفر به دنيا بيايد، در خانه ي امام هادي(ع) بودم. ديدم اهل منزل همه خوشحال هستند؛ امّا امام خوشحال نبود. گفتم: اي سيد و آقاي من! چرا به آمدن اين مولود خوشحال نيستيد؟ حضرت فرمود: يهوّن عليك امره فانّه سيضلّ خلقاً كثيراً». [1] .

از برخي روايات استفاده مي شود كه وي در زمان حيات امام هادي(ع) تلاش مي كرد كه خود را امام بعد از پدر معرفي كند. احمد بن سعد كوفي مي گويد:

«به همراه گروهي از شيعيان نزد امام هادي(ع) رسيديم و از امامت بعد از ايشان سؤال كرديم و گفتيم كه برخي مي گويند امام بعد از شما، جعفر است و نه حسن.

امام فرمود: [از اين سخن ] بپرهيزيد، همانا جعفر دشمن من است؛ اگرچه فرزند من است. همچنين او دشمن برادرش حسن است و حسن او امام بعد از من است...». [2] .

همچنين امام هادي(ع) در روايت ديگري مي فرمايد:

«از فرزندم جعفر دوري كنيد، آگاه باشيد همانا نسبت او [به من ]، همچون حام به نوح است». [3] .

همچنين ابوخالد كابلي از امام سجّاد(ع) روايت مي كند كه رسول گرامي اسلام هنگامي كه امامان بعد از خود را معرفي مي فرمود، موقع ذكر امام صادق(ع) اين گونه فرمود:

«... جعفر بن محمد كه او را صادق مي نامند. پس براي پنجمين فرزندش)امام هادي(ع)(هم فرزندي است به نام جعفر كه ادّعاي امامت مي كند و به خداوند دروغ مي بندد! پس او نزد خداوند جعفر كذّاب و افترا زننده به خداوند و مدّعي امري است كه اهل آن نيست. همچنين او مخالف پدرش و حاسد برادرش است....». [4] .

سؤال: آيا جعفر به همين وضعيت باقي ماند يا توبه كرد؟

در تاريخ يا در سخنان اهل بيت: چيزي در اين زمينه وارد نشده است. فقط علي علوي عمري در المجدي في الانساب مي نويسد:

«قولي هست كه او قبل از پدرش برگشت و توبه كرد، ولي پس از شهادت برادرش امام حسن، چون گمان مي كرد فرزندي ندارد، ادّعاي امامت بعد از برادرش را كرد و به كذّاب معروف شد». [5] .

احمد بن اسحاق، وكيل امام حسن عسكري(ع) مي گويد:

«جعفر كذّاب كتابي نوشته و مدّعي شده بود كه در اين كتاب، علم حلال و حرام و همه علوم تا ابد نوشته شده است كتاب را خواندم و دربار آن براي امام زمان(ع) نامه اي نوشتم. حضرت در جواب نوشتند:

«... از عبارت كتاب معلوم است كه چه كسي نوشته است. خداوند حق را بر اهل آن حفظ كند! خداوند ابا دارد از اينكه امامت را بين دو برادر، بعد از امام حسن و امام حسين، جمع كند...». [6] .

جعفر در سال 271ق در سامرا، در حالي كه 45 سال داشت، مرد. او را در كنار قبر پدرش در سامرا به خاك سپردند. [7] .