بازگشت

علل شكست اين قيام ها


علل شكست اين نهضت ها و قيام ها را از يك سو بايد در ضعف رهبري و فرماندهي نهضت ها جستجو كرد و از طرف ديگر در طرفداران و ياران اين رهبران. اصولا رهبران نهضت ها داراي برنامه ي صحيح و كاملي نبودند و نابساماني هايي در كار آنها وجود داشت. از طرف ديگر قيام آنها صد در صد رنگ اسلامي نداشت و از اين جهت معمولا مورد تأييد امامان زمان خود قرار نمي گرفت.

البته گروهي از ياران و طرفداران اين قيام ها مردمي مخلص و از شيعيان واقعي بودند كه تا سرحد مرگ براي اهداف عالي اسلامي مي جنگيدند؛ ولي تعداد اين افراد كم بود و بيشتر مبارزين كساني بودند كه اهداف اسلامي روشني نداشتند، بلكه در اثر ظلم و ستمي كه بر آنان وارد مي شد درصدد تغيير اوضاع برآمده بودند. اين گروه، در صورت احساس شكست يا



[ صفحه 448]



احتمال مرگ، رهبر خود را تنها گذاشته از اطراف او پراكنده مي شدند. چنان كه اشاره شد، اگر بسياري از اين انقلاب ها مورد تأييد امامان قرار نمي گرفت يا به اين دليل بود كه صد در صد اسلامي نبودند و در اهداف آنها و رهبرانشان انحراف هايي مشاهده مي شد يا طوري طراحي و برنامه ريزي مي كردند كه شكستشان قابل پيش بيني بود. لذا اگر امام، آشكارا آنها را تأييد مي كرد، در صورت شكست قيام، اساس تشيع و امامت و هسته ي اصلي نيروهاي شيعه در معرض خطر قرار مي گرفت.