در ولادت امام هادي اختلاف است. به گفته ي كليني - عليه الرحمه - در نيمه ي ماه رجب سال 212 هجري واقع شده است. بنا به نقل مفيد - عليه الرحمه - امام هادي در نزديكي مدينه در جايي به نام بصريا به دنيا آمده. محدث قمي از ابن عياش نقل كرده كه آن حضرت در دهم رجب متولد شده، به استناد دعاي ناحيه ي مقدسه (اللهم اني اسئلك بالمولودين في رجب محمد بن علي وابنه علي بن محمد المنتجب). همچنين برخي نيمه ي ذي الحجه را هم گفته اند.

نام او محمد و كنيه اش ابوالحسن ثالث است.

القاب اين بزرگوار بنا به گفته ي طبرسي: نقي، عالم، فقيه، امين و طيب [1] است.

ابن صباغ مالكي القاب او را هادي، متوكل، ناصح، متقي و مرتضي گفته [2] است.

مادر آن حضرت ام ولد (يعني كنيز) به نام سمانه بوده. مفيد، شيح طوسي، طبرسي، فتال نيشابوري، ابن شهر آشوب، علي بن عيسي اربلي، ابن طلحه و ابن جوزي اتفاق نظر دارند كه نام او سمانه بوده ولي ابن شهر آشوب گفته است مادر امام هادي به سيده ام الفضل معروف بوده. [3] .

مسعودي از محمد بن ابوفرج روايت مي كند: ابوجعفر (امام جواد) مرا احضار نموده و فرمود: قافله اي آمده و در ميان آنها كنيزفروشي است و همراه او برده هايي است. يك كيسه به من داد كه در آن شصت دينار بود. سپس براي من كنيزي را توصيف كرد با تمام خصوصياتش از قبيل لباس و زيور و چهره ي او و فرمود چنين كنيزي در ميان آنها وجود دارد. به من دستور داد او را خريداري نمايم. من نيز رفتم و او را به قيمتي كه خريده بود خريدم. بهاي او همان پولي بود كه امام داده بود. اين همان جاريه است كه مادر ابوالحسن است و اسم او سمانه بود. ولادت اين بانو در نزد زني بود كه او را تربيت كرده بود. برده فروش نيز آن را از او خريده بود و هرگز نتوانسته



[ صفحه 382]



بود به او نزديك شود تا آنكه او را فروخت. قصه ي سمانه چنين گفته شده است. [4] .

محمد بن ابوفرج و علي بن مهزيار از ابوالحسن (امام هادي) نقل كرده اند: امي عارفة بحقي و هي من اهل الجنة ما يقربها شيطان مريد و لا ينالها كيد جبار عنيد و هي مكاؤة بعين الله التي لا تنام و لا تتخلف عن امهات الصديقين و الصالحين. [5] .

مادرم به حق من (امامت) عارف است. او اهل بهشت است. شيطان به او نزديك نمي شود و مكرهاي ستمگران به او نرسد و او با چشم خدايي كه نمي خوابد محفوظ است. از مادران صديقين و صالحين كمتر نيست؛ [6] يعني از سارا و آسيه. اين بزرگوار در مدت عمر خود و ايام امامتش بقيه ي سلطنت معتصم 227، حكومت واثق 232، متوكل 247، منتصر 248، مستعين 252، معتز 255 و مهتدي 256 را ديده و با هشت طاغوت بني عباس معاصر بوده. در اواخر ملك معتمد به شهادت رسيد. ابن بابويه گويد: معتمد در سال 279 او را سم داد. [7] .