در صفحات پيش ديديم كه هدف متوكل از احضار يا دعوت امام (ع) به سامره نزد خود و نزد ياران خود، محو كردن او در حاشيه ي دربار خلافت بود تا حتي الامكان گوش و چشم او را بپايد و هيچ نكته زندگاني او چه صادر، چه وارد، از نظر دور نمايد.

امام با خويشتن داري در برابر آنان تظاهر به اين مي كرد كه آن چه درباره ي وي عمل مي كنند مورد قبول اوست و به هر حال با سياست دولت عباسيان موافق است. دعوت به ضيافت را از طرف آنان مي پذيرفت و بر خوانشان مي نشست و در مجالس و مراسم آنان شركت مي جست. [1] .

اين موضع امام (ع) در برابر دولت، مسامحه يا چشم پوشي يا فروتني نبود. زيرا چنين چيزي با شخصيتي مانند شخصيت امام (ع) مطابقت نداشت. هر گونه فروتني امام (ع) در برابر دستگاه به اين معني بود كه بر ضد مصالح عالي اسلام رفتار كرده است. اگر دولت احساس مي كرد كه امام (ع) از مواضع



[ صفحه 259]



خود چشم پوشيده است، بالاترين مقام و موقعيت و جاه و جلال را تقديم وي مي كرد، بي آن كه وي را وادار به اقامت اجباري و مراقبت شديد كند.

امام (ع) توجه داشت كه سياست ستمگرانه آنان نسبت به او روز به روز تندتر و بيشتر مي شود تا جائي كه متوكل در پايان حكومت خود به علت سعايت ها و خبرچيني ها بر ضد امام (ع)، او را زنداني كرد. آن اخبار، متوكل را هوشيار مي كرد و شك را در او بيدار مي ساخت و وادارش مي نمود تا خانه ي امام (ع) را در مراقبت شديد قرار دهد تا آگاه گردد كه آن اخبار درست است يا خير.