هر كس از آفريدگار اطاعت كند از خشم آفريده ها باكي ندارد و هر كس از مكر خداوندي خود را در امان پنداشت تا آنگاه كه قضا و قدر الهي و فرمان و مشيت حتمي الاجراي او بر وي جاري شود، از آن در امان نخواهد بود. و هر كس نسبت به خداوند هيچ شك و ترديدي نداشت مصيبتها و رنجهاي دنيا بر وي آسان و قابل تحمل مي گردند. سپاسگزار با سپاس نعمتي كه موجب سپاس شده است، خوشبخت تر است زيرا نعمتها، كالايند و سپاسگزاري نعمت و پاداش آنست. ستمگر بردبار را ممكن است به خاطر بردباري اش، از ستمكاري اش بگذرند و فرد محق ولي نادان ممكن است با ناداني خود، حق خويش را پايمال گرداند.

هر كس عشق و محبت و نظر خود را در اختيارت گذارد تو نيز فرمانبرداري ات را از آن او ساز و از شر كسي كه به خود رحم نمي كند، در امان مباش و هر كس از خويش راضي گرديد، خشمگينان بر او فزوني مي گيرند. در دنيا با پول و مال و در آخرت با كار خود ما را ياري دهيد.

و به كسي كه در ستايش از ايشان افراط كرده بود، فرمودند: از اينكار خودداري كن كه تملق بسيار، بدگماني ببار مي آورد و اگر اعتماد برادر مؤمنت از تو سلب شد از تملق او دست بردار و حسن نيت نشان ده. فرمود: مصيبت آدم شكيبا يكي و براي آدم بي تاب، دوتاست. و رشك ورزي، نيكيها را مي زدايد و نفرت ببار مي آورد و خودبيني مانع از كسب دانش است و ناداني و بخل، زشت كننده اخلاق است و طمع صفتي ناشايست است و مسخرگي، تفريح نادانان و كار ابلهان است.



[ صفحه 497]



و فرمود: خشم، فرومايگي است و منطق و خرد در فاسدان، بي اثر است. نيز فرمود:

از نيكي بهتر، نيكوكار است و بدتر از شر، عامل آنست و وحشتناكتر از وحشت، وحشت آفرين است. از حسد بپرهيزيد كه در شما آشكار مي شود و در دشمنتان كارساز نيست و اگر در زمانه اي بوديد كه عدل بيش از ستم رايج بود حرام است كه به ديگران بدبين باشيد مگر آنكه بر شما محرز شده باشد و اگر در زمانه اي بوديد كه ستم بيش از عدل رواج داشت كسي حق ندارد به ديگران خوشبين باشد مگر آنكه مطمئن شده باشد.

و طي گفتگويي كه با متوكل عباسي داشتند به وي فرمودند: از كسي كه در تنگناي معيشتي قرار دارد، صفا و صميميت مخواه و از آنكس كه به وي خيانت كرده اي، وفاداري مطلب و از كسي كه بدبين شده اي، انتظار خيرخواهي نداشته باش كه دل ديگران براي تو همچون دل تو براي آنهاست.

و آن حضرت (ع) فرمود: نعمتها را با برداشت خوب از آنها، حفظ كنيد و با شكرگزاري افزون كنيد و به كسي كه نزد ايشان فرزند خود را سرزنش كرد فرمودند: نافرماني [فرزند]، داغ داغ ناديدگان است و سرزنش كردن از كينه ورزي بهتر است.

و در جلد دوم «المروج» به نقل از محمد بن الفرج به نقل از ابي دعامة آمده كه گفته است: براي عيادت امام هادي (ع) در بيماري واپسين آن حضرت خدمتشان رسيدم وقتي تصميم به بازگشت گرفتم به من فرمودند: اي ابادعامة حق تو بر من واجب گرديد آيا مي خواهي حديثي برايت بگويم كه خوشحالت كند؟ عرض كردم: بيش از هر چيز نيازمند آنم اي فرزند رسول خدا؛ فرمود: پدرم محمد بن علي به نقل از پدرشان محمد بن علي و ايشان به نقل از پدرشان علي بن الحسين، از پدرشان حسين بن علي به نقل از امام علي بن ابي طالب عليهم السلام نقل كرده كه پيامبر اكرم (ص) به وي فرمود: اي علي بنويس. گفتم چه بنويسم؟ فرمود: بنويس: بسم الله الرحمن الرحيم ايمان چيزي است كه دل به آن گواهي دهد و كارها، تصديقش كند و اسلام هماني است كه زبان بدان جاري شود و مزاوجت بدان، حلال گردد.

عرض كردم: اي فرزند رسول خدا! به خدا نمي دانم كه كدام يك بهترست حديث يا اسناد آن؟ فرمود: اين نوشته اي به خط علي بن ابي طالب و املاي رسول خدا (ص) است كه خردسال از بزرگسال به ارث برده است.



[ صفحه 498]