در شهر رجب الاصم اين سال، أبوعبدالله معتز بالله خليفه، برادر خود ابراهيم مؤيد را از ولايت عهد خلافت معزول فرمود و سبب اين حال بود كه علاء بن أحمد عامل ارمنيه پنج هزار دينار زر سرخ تقديم خدمت مؤيد كرد تا امر او اصلاح نمايد. ابن فرخانشاه بدانجا فرستاد و آن دنانير را بگرفت و مؤيد از اين حال آشفته گشت و جماعت اتراك را بر عيسي بن فرخانشاه بر آغاليد اما جماعت مغاربه با اتراك مخالفت كردند و در اين آغالش موافقت ننمودند.

چون اين قضيه به عرض معترض بالله پيوست بخشم و ستيز بنشست و يكي را مأمور كرد تا برفت و هر دو برادرش مؤيد و أبوأحمد را بگرفت و در جوسق جاي به زندان داد و بر افزون بند بر مؤيد برنهاد و او را در حجره تنگ منزل و آنچه در اعطاي اتراك و مغاربه بود مقرر و جاري گردانيد و گنجور حاجب معتز را محبوس ساخت و پنجاه مقرعه و چماقش بزد و خليفه او أبوالهول را پانصد تازيانه بزد و او را بر اشتري در كوي و برزن گردش داد و از آن پس از وي و از گنجور خوشنود گشت و گنجور را از محبس به منزل



[ صفحه 642]



خودش بازگردانيد.

و بعضي گفته اند كه معتز بالله برادر خود مؤيد را چهل مقرعه بزد و از آن پس روز جمعه هفتم شهر رجب در سامرا از منصب ولايت عهدش معزول ساخت و در يازدهم شهر رجب در شهر بغداد مخلوعش گردانيد و رقعه اي به خط وي بگرفت كه او خويشتن را از ولايت عهد خلافت خلع نمود.

أما چنانكه مفهوم مي گردد بايد معتز بالله را نسبت با برادرش مؤيد سابقه خصومت و انتهاز نوبتي بوده است، و گرنه آن كردار مستوجب اين رفتار نبود.