مخفي نماناد تمام قباب ساميه، و عتبات عاليه در همه آن آداب شريكند و زائر در مشاهد بايست به قدر ميسور آنها را بجاي آورد، اگر شايق است به فيض آن حرم شريف برسد جز يكي از آن آداب كه براي بجا آوردن در حرم مطهر عسكرين عليهماالسلام مانعي پيدا شد كه از امتثال امر الهي زائر معذور است و آن ايستادن نزد قبر مطهر است كه اكنون ضريح منصوب به جاي اوست، چه خود را به آن بچسباند يا نچسباند، چنانچه شهيد اول رحمه الله در كتاب «دروس» تصريح كرده و فرموده توهم آنكه دور ايستادن ادب است زيرا كه نص وارد شده بر تكيه نمودن بر قبر و بوسيدن آن، و اما آن مانع پس به اين اشاره فرموده عالم جليل و نبيل صاحب كرامات باهره شيخ خضر شلال نجفي رحمه الله كه قبرش در مقابل كوچه سلام نجف اشرف و مزار عموم مجاورين، و محل نذور و تبرك ايشان است، در كتاب «مزار» كه از اجزاي شرح كبير آن مرحوم است بر شرح لمعه و اين عين عبارت ايشان است بعد از ذكر زيارت و وداع آن دو امام همام عليهماالسلام:

«نعم لا ريب في أرجحية التأخر عن ضريح الهادي عليه السلام بمقدار ذراع أو أزيد عند زيارته عليه السلام، لما بلغنا أنه مقدم علي الشباك المنصوب في عصرنا، و يرشد اليه أني قد تشرفت بزيارته مع جماعة من العلمآء و الصلحآء، و فيهم من يحمل العلم من العلويين، فأخبرني بما يقضي بتشويشه و اضطرا به من أنه وقف قريبا من الضريح المشرف مستدبرا للقبلة، و اذا بصوت من الضريح يأمره بالتنحي عن موقفه، و ما ذاك الا لذلك!».

حاصل ترجمه آنكه: شكي نيست در آنكه ارجح در وقت زيارت حضرت هادي عليه السلام متأخر بودن از ضريح مبارك است به مقدار يك ذراع يا زياده، زيرا كه به ما رسيده كه قبر مطهر پيش از شباكي [1] است كه در عصر ما منصوب [2] است بر آن قبر شريف، آن همان ضريح پولادي شاه سلطان حسين مرحوم است كه در عصر ايشان تاكنون موجود است و تأييد مي كند اين مقاله را كه من با جماعتي از علما و صلحا به زيارت آن حضرت مشرف شديم و در ميان ايشان بود آنكه حامل علم بود از سادات علويين، (يعني آيةالله بحرالعلوم چنانچه قرائن عديده بر آن دلالت كند و صريحا از فقيه عصر و علامه ي دهر شيخ عبدالحسين طهراني طاب ثراه شنيدم كه



[ صفحه 825]



مراد آن مرحوم همان معظم اليه است)، پس مرا خبر داد به چيزي كه ايشان را مشوش و مضطرب كرده بود به اينكه نزد ضريح مقدس پشت به قبله ايستاده بود، ناگاه آوازي از ضريح مبارك بيرون آمد كه از آنجا ايستاده ي به عقب رو.

و در «تحية الزائر» گويد: و سببي [براي] دور شدن از آن مكان شريف نيست، مگر آنكه آنچه ذكر شد كه قبر مطهر بيرون است از ضريح و هر كدام از اين دو وجه خود كافي است براي رعايت ادب در آن حرم محترم و نزديك نشدن به ضريح كه سبب شود براي هتك عظيم و ايستادن روي قبر منور آن حضرت [است].

و اما تكليف در آنجا بعد از رعايت آداب دخول در حرمهاي شريفه، پس چهار چيز است: