نسب آن حضرت از طرف پدر علي بن محمد بن علي بن موسي بن جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب عليهم السلام است.

بررسي پدران و اجداد آن بزرگوار در اين مختصر نمي گنجد و به آن نيازي هم نيست، زيرا از پدر بزرگوار و والامقامش تا اميرالمؤمنين عليهم السلام همه از امامان معصوم عليهم السلام مي باشند و شرح زندگاني هر يك در كتاب هاي تاريخ و سيره به گونه اي مبسوط بيان شده است.

حقير شرح حال امام جواد عليه السلام را در جلد ششم كتاب مجالس شب هاي شنبه ذكر نموده ام.

در اين مورد تنها به قسمتي از حالات مادر مكرمه آن حضرت مي پردازم:

نام مادر آن حضرت مختلف نقل شده است. از «مناقب» ابن شهرآشوب و «كشف الغمه» و «اعلام الوري» و «كافي» نقل شده كه مادر وي ام ولد و نامش «سمانه مغربيه» است. [1] و از كتاب «كشف الغمه» نقل شده كه به آن مخدره «منفرشة المغربية» مي گفتند. [2] .

و از «مناقب» ابن شهرآشوب نقل شده كه به «سيده» معروف بوده و كنيه اش «ام الفضل» است. [3] .

و در كتاب «جنات الخلود» نوشته است: بنابر قول اصح مادرش كنيزكي به نام سوسن بود و به قولي نامش «دره مغربيه» بود.



[ صفحه 19]



و در «كشف الغمه» آورده كه نامش «شعراء مغربيه» بود. به هر تقدير در غايت كمال و جمال و حسن صوري و معنوي و قابليت و صلاح و هميشه روزه مستحبي مي گرفت و در زهد و تقوي مثل و مانند نداشت. [4] .

و در كتاب «دلائل الامامة» از محمد بن فرج بن ابراهيم بن عبدالله بن جعفر نقل كرده است: امام جواد عليه السلام مرا طلبيد و به من اطلاع داد كه قافله اي آمده است و در ميان آن برده فروشي است كه كنيزاني براي فروش با خود دارد. آن گاه هفتاد دينار به من داد و به من دستور داد كنيزي كه اوصافش را برايم بيان نمود خريداري نمايم.

من رفتم و به دستور حضرت عمل كردم و آن كنيز را خريدم و او مادر امام هادي عليه السلام است.

در روايت وارد شده كه نام وي «سمانه» است و از كساني است كه عرب خالص نيست ولي نزد عرب تربيت شده است. [5] .

و نيز او از محمد بن فرج و علي بن مهزيار نقل كرده است كه امام علي النقي فرمود:

«امي عارفة بحقي و هي من اهل الجنة لا يقربها شيطان مارد و لا ينالها كيد جبار عنيد و هي مكلوءة بعين الله التي لا تنام و لا تخلف عن امهات الصديقين و الصالحين». [6] .

«مادرم عارف به حق من مي باشد، و او از اهل بهشت است، هيچ شيطان ستمگري به او نزديك نمي شود، و دست هيچ ستمگر كينه توز به او نمي رسد، او در پناه خداي قادر مطلق است، او در رديف مادران اشخاص شايسته كار و صديقان است».