آقاي سيد باقر شريف قرشي 178 نفر از شاگردان و اصحاب امام هادي عليه السلام را نام مي برد كه به طور مستقيم از آن بزرگوار حديث نقل كرده اند. مانند:

1- ابراهيم بن اسحاق

2 - ابراهيم بن مهزيار

3- احمد بن اسحاق اشعري قمي

4- احمد بن أبي عبدالله برقي

5- احمد بن حمزه

6- ايوب بن نوح

7- حسين بن اميد بصري

8- حفص مروزي

9- خيران خادم

10- ريان بن صلت

11- صالح بن محمد همداني

12- علي بن حسن فضال

13- فضل بن شاذان نيشابوري

14- كافور خادم

15- محمد بن علي بن مهزيار

16- نضر بن محمد همداني

17- يعقوب بن زيد. [1] .

اكنون به شرح كوتاهي درباره ي زندگي برخي از اصحاب برجسته ي



[ صفحه 200]



آن حضرت اشاره مي شود:

عبدالعظيم حسني؛ اين بزرگوار از نواده هاي امام مجتبي عليه السلام است.

او در محضر امام هادي عليه السلام منزلتي بزرگ داشت كه امام به ابوحماد رازي فرمود: اي حماد! اگر در شهر و محل سكونت خويش (شهر ري) در مسائل ديني به مشكلي برخورد كردي، از عبدالعظيم بپرس و سلام مرا به او برسان.

روزي عبدالعظيم به محضر امام هادي عليه السلام رسيد. حضرت به او فرمود: آفرين بر تو باد اي ابوالقاسم تو حقيقتا ولي و دوست ما هستي؛ «مرحبا بك يا أباالقاسم! أنت ولينا حقا».

آنگاه عبدالعظيم خلاصه اي از اعتقادات خود را نسبت به مبدأ و معاد و عدل الهي و امامت و نبوت بيان كرد و نام همه ي ائمه اطهار عليهم السلام را ذكر كرد و پس از نام حضرت جواد عليه السلام عرض كرد: اكنون شما امام من هستيد. سپس از فروع دين سخن گفت.

در اين هنگام امام عليه السلام به او فرمود: «يا أباالقاسم! هذا و الله ديني و دين الذي ارتضاه لعباده، فاثبت عليه ثبتك الله بالقول الثابت في الحيوة الدنيا و الآخرة»؛ اي ابوالقاسم، سوگند به خدا! اين همان دين من و دين كساني است كه خداوند آن را براي بندگانش پذيرفته است. بر آن استوار باش، خداوند تو را به سخن استوار در دنيا و آخرت ثابت قدم فرمايد. [2] .



[ صفحه 201]



در عظمت عبدالعظيم همين بس كه امام هادي عليه السلام فرمود: زيارت ايشان ثواب زيارت امام حسين عليه السلام را دارد.

عبدالعظيم حسني به دستور امام هادي عليه السلام براي حفظ جان خود از ناحيه ي متوكل از شهر سامرا بيرون رفت و به صورت پيك (پستچي) از راه طبرستان (مازندران) به شهر ري آمد و در آنجا اقامت گزيد. [3] .

19- ابن سكيت؛ يعقوب بن اسحاق معروف به ابن سكيت اهوازي از علماي محقق و اديبان نامي شيعه است. او در علم لغت، شعر، منطق، فلسفه و ادبيات سرآمد دانشمندان عصر خود بود و كتاب هاي مختلفي نيز نوشته است. مورخان 23 كتاب او را نام برده اند. [4] .

متوكل ابن سكيت را مجبور كرد كه به دو پسرش معتز و مؤيد درس بدهد. روزي متوكل از او پرسيد: دو پسر من نزد تو محبوب تر است يا حسن و حسين عليه السلام؟

ابن سكيت گفت: به خدا قسم! قنبر، خادم حضرت علي عليه السلام، نزد من بهتر از تو و دو فرزندت است؛ «و الله! ان قنبرا، خادم علي بن أبي طالب عليه السلام خير منك و من ابنيك»

متوكل بسيار عصباني شد و دستور داد زبانش را از پشت سرش بيرون آوردند و بدين سان شهيد شد و به ديار باقي شتافت. [5] .

20- عثمان بن سعيد؛ وي همان كسي است كه پس از شهادت امام عسكري نخستين نايب خاص امام زمان عليه السلام در غيبت صغرا بود و از سال



[ صفحه 202]



260 تا سال 300 (چهل سال) مقام نيابت را بر عهده داشت و در سال 300 از دنيا رفت و پس از او، مقام نيابت به پسرش محمد بن عثمان رسيد.

عثمان بن سعيد و پسرش مورد تأييد كامل امام حسن عسكري عليه السلام بود، به گونه اي كه به احمد بن اسحاق فرمود: «فاسمع لهما و أطعهما، فهما الثقتان المأمونان»؛ به سخن آنان گوش فراده و از آنان پيروي كن. آنان دو، امين و مورد اطمينان هستند. [6] .

21- أبوهاشم جعفري؛ از نوادگان جعفر طيار فردي مورد وثوق و صاحب منزلت بزرگي بود. او از زمان حضرت رضا عليه السلام تا امام زمان عليه السلام را درك كرده و از همه ي آنان روايت كرده است. سيد بن طاووس او را از وكلاي امامان شمرده است. ابوهاشم جعفري اشعاري نيكو در مناقب ائمه عليهم السلام سروده و معجزات زيادي از امام هادي عليه السلام مشاهده كرد. [7] .