خداي متعال به امام هادي عليه السلام، شرح صدر عطا كرد، و قلب مقدسش را گسترده ساخت، تا اسرار حقايق و مسائل مشكلي بدون هيچ تحصيل و كوششي، به روي او باز شد، بطوري كه مردم از معارف گسترده ي آن بزرگوار سخنها مي گفتند، زيرا كسي در برابر انبوه سرمايه هاي علمي آن حضرت كه شامل تمام انواع علوم؛ از حديث، فقه، فلسفه و كلام و ساير علوم، همتاي او نبود.

تمام دانشمندان و فقها بر اين عقيده بودند كه در مسائل پيچيده و مشكل احكام شريعت اسلامي بايد به نظر مقدس او مراجعه كنند، و عجيب آن كه متوكل عباسي كه خود از دشمن ترين دشمنان امام عليه السلام بود، و از همه كس بيشتر بغض و عداوت پدران بزرگوار آن حضرت را در دل داشت، با اين همه، در مسائل مورد اختلاف دانشمندان زمانش به نظريه ي آن حضرت مراجعه مي كرد و نظر او را بر نظر ديگران مقدم مي داشت ما در بحثهاي آينده به اين مطلب اشاره خواهيم كرد.

به هر حال، ما به صورت مختصر از بعضي علوم و معارفي كه از آن حضرت به يادگار مانده و حكمتها و سخنان دلاويزي كه درباره ي قضاياي مختلف تربيتي و اجتماعي بيان كرده، به شرح زير سخن مي گوييم:



[ صفحه 86]