تركها هيچ گونه اطلاعي از امور حكومتي و اداري نداشتند، و از امور سياسي و اقتصادي ناآگاه بودند، و در تمام راه و رفتارشان نظير مردم بيابان نشين بودند، جاحظ درباره ي آنها مي گويد:

«تركها چادرنشين و ساكن بيابانها و دامداران بودند، در حقيقت آنها باديه نشيناني از عجم بودند... زيرا آنان به هيچ نوع از صنايع، تجارت، پزشكي، كشاورزي، معماري، درختكاري، خانه سازي و ايجاد نهرهاي آب و جمع آوري محصول، شاغل نبودند و هدفي جز جنگ و غارت و شكار و اسب سواري، سركوبي پهلوانان، و به چنگ آوردن غنايم و فتح شهرها نداشتند و توجهشان به



[ صفحه 396]



اين قبيل مسائل، معروف بود و تنها به اين قبيل اهداف و عوامل محدود و وابسته بودند، در اين كار كاملا استوار بوده و به كمال آن رسيده بودند، و هم، اينها پيشه و تجارت و لذت و افتخار، سخن روز و داستان شب آنها را تشكيل مي داد...»

آري، امور دولت اسلامي به دست اين مردم تندخو و جفاكار افتاده بود كه هيچ نوع سابقه ي تمدن و صنعت نداشتند. اين بود كه كشور را با آن گستاخي دچار بحرانهاي خطرناك و مشكلات طاقت فرسا نمودند و به بسياري از مصائب و حوادث گرفتار كردند.