شناسايي و جذب افراد مستعد و آماده و تربيت آنان بر اساس تربيت هاي اسلامي و مجهز ساختن آنان به انواع علوم مورد نياز جامعه، از رسالت هاي مهم ائمه اطهار (ع) بود و محدوديت هاي اعمال شده از سوي حكومت هاي مستبد و ظالم وقت، هر چند انجام اين رسالت را در حد مطلوب با مشكلاتي مواجه مي ساخت و بسياري از افراد را از دستيابي به اين سرچشمه هاي زلال دانش و معرفت و بهره گيري از آن محروم مي كرد، ولي موجب تعطيل شدن آن نگشت. تشنگان حقيقت و شيفتگان امامت تحت پوشش هاي مختلف به محضر امامان (ع) مي رسيدند و در حد ظرفيت و معرفت خود از اقيانوس بي كران دانش الهي آن بزرگواران جرعه اي مي نوشيدند.

بر اساس نوشته ي شيخ طوسي (ره) تعداد دست پروردگان پيشواي دهم (ع) و كساني كه از آن حضرت در زمينه هاي مختلف علوم اسلامي روايت نقل كرده اند، بالغ بر 185 نفر مي شود [1] كه در ميان آنان چهره هاي برجسته ي علمي و فقهي فراواني كه داراي تأليفات گوناگوني بودند، ديده مي شود.

در اين نوشتار مختصر، از بعضي شاگردان آن حضرت، هر چند به طور اختصار ياد مي شود تا ضمن تجليل از اين سنگربانان علم و فرهنگ، بعد علمي و تلاش فرهنگي پيشواي دهم بيشتر شناخته شود.