سامرا، در تاريخ طول و دراز خويش با نام هاي زيادي ناميده شده است كه به برخي از آنها اشاره مي شود:

1 - سامرا.

2 - سامرا.

3 - سامره.

4 - سراء.

5 - سر من راي.

6 - سرور من راي.

7 - ساء من راي، و در تفسير و تحليل اين هفت اسم دو قول، معروف و مذكور است:

الف: همه اين هفت اسم، در اصل برمي گردد به دو واژه ي پارسي، يعني «راه سام» و از آن جايي كه در زبان عربي جايگاه مضاف و مضاف اليه، از نظر حركت زير برعكس زبان فارسي است و عربها به جاي كسره دادن به مضاف، مضاف اليه را با زير مي خوانند، در اين اسم نيز علاوه بر قاعده فوق، در خود مضاف و مضاف اليه نيز تصرف كرده و جاي هر يك از آن دو را با آن يكي ديگر، عوض كرده اند و در نتيجه «راه سام» ، «سام راه» از آب درآمده است. و بنا به اعتقادي كه مي گويد: سام پسر نوح در سامرا زندگي مي كرده است، اين شهر را به نام او «سامره» يا «سامرا» ناميده اند.



[ صفحه 38]



ب: اين كلمه در اصل واژه اي فارسي بوده است منتهي نه راه سام، بلكه «سام را» يعني شهري كه براي سام پسر نوح نبي عليه السلام بود.

و احتمال دارد كه در اصل «راه شام» بوده باشد چرا كه در گذشته ها اگر كسي مي خواست از بغداد و يا از شهر هاي شرقي و جنوبي عراق، به شام مسافرت كند، بايد از سامرا مي گذشت، پس سامرا راه شام بود و به همان تحليلي كه در قول اول گفته شد، راه شام، تبديل به شام راه شده و در اثر كاربرد بيشتر نيز شين به سين تبديل و نقطه ها نيز حذف گرديده اند چنان كه حرف«ها»از آخر كلمه حذف شده است.

نام هاي ديگري نيز براي سامرا در كتابها نقل و ثبت شده كه گاهگاهي با آن نام ها نيز ناميده مي شده است و امروز هم برخي از شخصيتهاي منسوب به سامرا را نيز با همين نامها مي خوانند و مي شناسند:

8 - عسكر، علاوه بر اين كه اسم محله خاصي در سامرا بوده به خود سامرا نيز اطلاق مي شود و امروزه سامرائيان را بيشتر عسكري مي نامند تا سامرايي، چنان كه امام دهم و يازدهم عليهماالسلام را عسكريين مي گويند.

9 - زوراء.

10 - طير هان.

11 - ناحيه، يا ناحيه ي مقدسه. [1] .



[ صفحه 39]