بازگشت

روزگار متوكل


پس از واثق، برادرش متوكل، مسند خلافت را غصب كرد و پانزده سال تمام (232 - 247 ق) هر چه در توان داشت ستم كرد.

وي سامرا را پايتخت خويش ساخت و از ميان كاخهاي بزرگ شهر، قصر هاروني را براي خودش و قصر معتصم را كه معروف به جوسق بود براي پسرش محمد منتصر، و قصر مطيره را براي پسر ديگرش



[ صفحه 45]



ابراهيم مؤيد، و قصر بزرگوار را براي پسر ديگرش معتز انتخاب كرد. [1] .

احتمال مي رود كه پس از معتصم عباسي، متوكل بيشترين سهم را در عمران و آباداني سامرا داشته باشد، البته نه به خاطر رفاه مردم و ارتقاي فرهنگ مسلمانان، بلكه درست برعكس آن، براي رفاه خود خليفه و شاهزادگان عباسي و دولتمردان و ستمگران كاخها يكي پس از ديگري در سامرا ساخته مي شد.

نويسنده ي تاريخ سامرا، در حدود سي كاخ نام مي برد كه توسط متوكل در سامرا ساخته و پرداخته شد، ما براي اختصار از تفصيل آنها معذوريم تنها فهرست مجملي از آن را در اينجا ذكر مي كنيم و باشد كه ضمن تاريخ سامرا، مدعيان خلافت اسلامي را نيز در آيينه تاريخ به تماشا بنشينيم:

1- قصر الاحمديه، كاخ ويژه پسر متوكل، ابوالعباس احمد معتمد.

2 - قصر الاشناس، در غرب سامراي قديم و در شمال سامراي امروز واقع، و كاخ مخصوص اشناس ترك، يكي از سرلشگران عباسي بوده است.

3 - قصر البديع، كاخي بزرگ و بلند كه از فرط زيبايي به آن بديع مي گفتند.

4 - قصر البرج، قصري كه متوكل براي تأسيس آن،



[ صفحه 46]



ده ميليون درهم از بيت المال مسلمانان احتكار و اتلاف كرد. [2] .

5 - قصر بزكوار يا بلكوار، كاخ مخصوص معتز پسر ديگر متوكل.

6- قصر البهو، كاخي كه براي ساخت آن، 25 ميليون درهم، از طرف متوكل پرداخته شد.

7- قصر التل، براي ساخت اين كاخ نيز پنج ميليون درهم از كيسه ي بيت المال، خليفه پرداخت كرد، اين قصر را كه تل العليق و تل المخالي نيز مي نامند، حديثي است بس دلكش و معروف كه به حديث التل و حديث تل المخالي مشهور است.


پاورقي

[1] مأثر الكبراء في تاريخ سامرا، ج 1، ص 39.

[2] همان، ص 47 به نقل از مروج الذهب، تاريخ مسعودي.